Παπανδρέου Γιώργος : «Φανταστείτε μια Ευρωπαϊκή δημοκρατία χωρίς σύνορα»

11/06/2013 | Δεξίωση ενόψει της αυριανής εκδήλωσης που πραγματοποιείται στο Εδιμβούργο, στην οποία θα μιλήσει ο Γιώργος Παπανδρέου, διοργάνωσε χθες το περίφημο TED Global, προκειμένου να τιμήσει τους συμμετέχοντες ομιλητές.

Προσερχόμενος στη δεξίωση, ο Γιώργος Παπανδρέου, είδε μια ομάδα Ελλήνων φοιτητών που διαμαρτύρονταν για την κρίση.

Όπως πάντα δημοκρατικός και ανοιχτός σε διάλογο, αμέσως τους πλησίασε και ακολούθησε δεκαπεντάλεπτη συζήτηση για όλα. Για τα αίτια της κρίσης, για τα προβλήματα της νέας γενιάς στην Ελλάδα, για τη φοροδιαφυγή κλπ.

Ο Γιώργος Παπανδρέου, πρότεινε να βρεθεί, σε συνεννόηση με τους διοργανωτές, ένας τρόπος να συζητήσουν τα ερωτήματά τους και στην αυριανή εκδήλωση του TED

12/06/2013 - Μέσα σε παρατεταμένα χειροκροτήματα ολοκληρώθηκε η παρέμβαση Παπανδρέου στο συνέδριο του TED Global.

Ο Γεώργιος Α. Παπανδρέου μίλησε για την ανάγκη να δημιουργηθεί μια Ευρώπη για τους ανθρώπους, μια ομιλία γεμάτη πάθος για τον τρόπο με τον οποίο οι αγορές περιορίζουν την ελευθερία των πολιτών.

Ολόκληρη η ομιλία του πρώην Πρωθυπουργού:

Ο ομιλία μου αυτή θα είναι διαφορετική από προηγούμενες που έχω κάνει. Σήμερα θα σας μιλήσω για την αποτυχία της "Ηγεσίας" στα παγκόσμια πολιτικά δρώμενα και την παγκοσμιοποιημένη μας οικονομία. Δεν θα παρουσιάσω εύκολες και προκατασκευασμένες λύσεις. Στο τέλος της ομιλίας μου, όμως, θα σας παροτρύνω να σκεφτείτε όλοι ξανά, να ρισκάρετε και να διεκδικήσετε την εμπλοκή σας σε αυτό που συνηθίζω να λέω «παγκόσμια εξέλιξη της της Δημοκρατίας».

Αποτυχία της Ηγεσίας. Ποια είναι λοιπόν η αποτυχία της «Ηγεσίας» σήμερα; Γιατί δεν λειτουργεί η Δημοκρατία; Λοιπόν, πιστεύω πως η αποτυχία της Ηγεσίας οφείλεται στο ότι έχουμε βγάλει εσάς έξω από τη διαδικασία. Οπότε επιτρέψτε μου, από τις προσωπικές μου εμπειρίες, να σας δώσω μια εικόνα, έτσι ώστε να σταθείτε και ίσως να κατανοήσετε γιατί είναι τόσο δύσκολο να ανταπεξέλθουμε στις προκλήσεις του σήμερα και γιατί η πολιτική οδεύει προς αδιέξοδο.

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Ας ξεκινήσουμε από τη Δημοκρατία. Εάν ανατρέξετε στους αρχαίους Έλληνες, ήταν μια αποκάλυψη, μία ανακάλυψη καθώς είχαμε τη δυνατότητα, από κοινού, να είμαστε κύριοι της μοίρας μας, να είμαστε σε θέση να εξετάζουμε, να μαθαίνουμε, να φανταζόμαστε, και έπειτα να σχεδιάζουμε μια καλύτερη ζωή. Η Δημοκρατία ήταν η πολιτική καινοτομία η οποία προστάτευε αυτή την ελευθερία, διότι ήμασταν απελευθερωμένοι από το φόβο έτσι ώστε οι σκέψεις μας, στην πραγματικότητα, είτε ήταν δυνάστες ή δόγματα, να είναι οι πρωταγωνιστές. Η Δημοκρατία ήταν η πολιτική καινοτομία που μας επέτρεψε να περιορίσουμε τη δύναμη, είτε των τυράννων είτε ηγετικών φυσιογνωμιών, τη φυσική τους τάση να μεγιστοποιούν τη δύναμη και τον πλούτο.

Λοιπόν, άρχισα να το αντιλαμβάνομαι αυτό όταν ήμουν 14 χρονών. Συνήθιζα, για να αποφεύγω τις σχολικές εργασίες, να κρυφακούω τις ένθερμες συζητήσεις των γονιών μου με τους φίλους τους στο σπίτι μας. Βλέπετε, η Ελλάδα τότε ήταν υπό τον έλεγχο ενός πολύ ισχυρού καθεστώτος το οποίο στραγγάλιζε τη χώρα, και ο πατέρας μου ηγούντο ενός υποσχόμενου κινήματος που οραματιζόταν εκ νέου την Ελλάδα, οραματιζόταν μια Ελλάδα όπου η ελευθερία θα βασίλευε και όπου, ίσως, οι άνθρωποι, οι πολίτες, θα μπορούσαν πραγματικά να κυβερνήσουν τη χώρα τους.

Συνήθιζα να τον ακολουθώ στις περιοδείες του, και μπορείτε να με δείτε εδώ δίπλα του. Είμαι ο νεότερος εκεί πέρα, στην άκρη. Μπορεί να μη με αναγνωρίζετε διότι τότε χτένιζα διαφορετικά τα μαλλιά μου.

Είμαστε λοιπόν το 1967, οι εκλογές πλησίαζαν όλα πήγαιναν καλά με την εκστρατεία, το σπίτι ήταν φορτισμένο. Πραγματικά νιώθαμε ότι επρόκειτο να γίνει μια μεγάλη προοδευτική αλλαγή στην Ελλάδα.

Τότε μια νύχτα, στρατιωτικά οχήματα φτάνουν έξω από το σπίτι μας. Στρατιώτες εισβάλλουν στο σπίτι. Με βρίσκουν στην ταράτσα. Ένας λοχίας με πλησιάζει με ένα πολυβόλο, το βάζει στο κεφάλι μου, και λέει, «Πες μου που είναι ο πατέρας σου, αλλιώς θα σε σκοτώσω». Ο πατέρας μου, που κρυβόταν εκεί δίπλα, φανερώνεται, και με συνοπτικές διαδικασίες οδηγείται στη φυλακή.

Εμείς επιζήσαμε όχι όμως και η Δημοκρατία μας. Εφτά βάναυσα χρόνια δικτατορίας τα οποία περάσαμε στην εξορία.

Τώρα, σήμερα, οι Δημοκρατίες μας πάλι έχουν φτάσει σε κρίσιμο σημείο. Επιτρέψτε μου να σας πω μια ιστορία. Κυριακή απόγευμα, Βρυξέλλες, Απρίλιος 2010. Συνεδριάζω με τους ομολόγους μου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μόλις είχα εκλεγεί Πρωθυπουργός, αλλά είχα το δυσάρεστο καθήκον να αποκαλύψω την αλήθεια ότι το έλλειμμά μας δεν ήταν 6 τοις εκατό, όπως επισήμως είχε ανακοινωθεί κάποιες μέρες νωρίτερα, πριν από τις εκλογές, από την προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά στην πραγματικότητα ήταν 15,6 τοις εκατό. Αλλά το έλλειμμα ήταν μόνο το σύμπτωμα πολλών βαθύτερων προβλημάτων που αντιμετώπιζε η Ελλάδα, και είχα εκλεγεί με μια εντολή, μια αποστολή, στην πραγματικότητα, να αντιμετωπίσω αυτά τα προβλήματα, είτε ήταν η έλλειψη της διαφάνειας και της υπευθυνότητας της κυβέρνησης, είτε ήταν το πελατειακό κράτος το οποίο προσέφερε χάρες στους ισχυρούς — φοροδιαφυγή υποκινούμενη και υποβοηθούμενη από ένα παγκόσμιο σύστημα φοροδιαφυγής, πολιτικής και μέσων ενημέρωσης που ήταν δέσμια ειδικών συμφερόντων. Αλλά, παρά την εκλογική εντολή μας, οι αγορές δε μας εμπιστεύονταν. Το κόστος δανεισμού μας εκτοξεύτηκε, και αντιμετωπίσαμε τη πιθανότητα της χρεοκοπίας.

Οπότε πήγα στις Βρυξέλλες με μία αποστολή να υπερασπιστώ μια ενιαία ευρωπαϊκή αντίδραση, η οποία θα ηρεμούσε τις αγορές και θα μας έδινε το χρόνο να κάνουμε τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Χρόνος όμως δε μας δόθηκε. Φανταστείτε τους εαυτούς σας στο διαπραγματευτικό τραπέζι στις Βρυξέλλες. Οι διαπραγματεύσεις είναι δύσκολες, οι εντάσεις υψηλές, η πρόοδος αργή και μετά, 10 λεπτά πριν τις 2, ένας πρωθυπουργός φωνάζει, «Πρέπει να τελειώσουμε σε 10 λεπτά».

Είπα: «Γιατί; Αυτές είναι σημαντικές αποφάσεις. Ας συζητήσουμε λίγο περισσότερο.»

Τότε ένας άλλος πρωθυπουργός παρεμβαίνει και λέει, «Όχι, πρέπει να συμφωνήσουμε τώρα, διότι σε 10 λεπτά, ανοίγουν οι αγορές στην Ιαπωνία, και θα επικρατήσει πανικός στη παγκόσμια οικονομία».

Γρήγορα βγάλαμε μια απόφαση σε εκείνα τα 10 λεπτά. Αυτή τη φορά δεν ήταν ο στρατός, αλλά οι αγορές, οι οποίες έβαλαν ένα όπλο στα κεφάλια όλων μας. Αυτό που ακολούθησε ήταν οι πιο δύσκολες αποφάσεις στη ζωή μου, οδυνηρές για μένα, οδυνηρές για τους συμπατριώτες μου, επιβάλλοντας περικοπές, λιτότητα, συχνά σε αυτούς που δεν έφταιγαν για την κρίση. Με αυτές τις θυσίες, η Ελλάδα απέφυγε τη χρεωκοπία και η Ευρωζώνη απέφυγε τη κατάρρευση.

Η Ελλάδα, όντως, πυροδότησε την κρίση του Ευρώ, και κάποιοι κατηγορούν εμένα ότι τράβηξα τη σκανδάλη. Αλλά πιστεύω ότι οι περισσότεροι θα συμφωνούσαν σήμερα ότι η Ελλάδα ήταν μόνο ένα σύμπτωμα βαθύτερων διαρθρωτικών προβλημάτων της Ευρωζώνης, ευπάθειες του ευρύτερου παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, ευπάθειες των Δημοκρατιών μας. Οι Δημοκρατίες μας έχουν παγιδευτεί από συστήματα πολύ μεγάλα για ν' αποτύχουν, ή, ακριβέστερα, πολύ μεγάλα για να ελεγχθούν. Οι Δημοκρατίες μας έχουν αποδυναμωθεί στην παγκόσμια οικονομία με παίκτες που μπορούν να διαφεύγουν από νόμους, από φόρους, από περιβαλλοντικά και εργασιακά πρότυπα. Οι Δημοκρατίες μας έχουν υπονομευθεί από την αυξανόμενη ανισότητα από την αυξανόμενη συγκέντρωση δύναμης και πλούτου, των λόμπι, της διαφθοράς, της ταχύτητας των αγορών ή απλά του γεγονότος ότι μερικές φορές φοβόμαστε μία επικείμενη καταστροφή, έχουν περιορίσει τις Δημοκρατίες μας, και έχουν περιορίσει τις δυνατότητές μας να φανταστούμε και στην πραγματικότητα να χρησιμοποιήσουμε τις δυνατότητες, τις δικές σας δυνατότητες στην εξεύρεση λύσεων.

Βλέπετε, η Ελλάδα ήταν μόνο μια προεπισκόπηση του τι μας επιφυλάσσεται. Εγώ, υπερβολικά αισιόδοξα, είχα ελπίσει ότι αυτή η κρίση θα ήταν μια ευκαιρία για την Ελλάδα, για την Ευρώπη, για τον κόσμο, για να κάνουμε ριζικούς δημοκρατικούς μετασχηματισμούς στους θεσμούς μας. Αντ' αυτού, πήρα ένα μάθημα ταπεινότητας. Στις Βρυξέλλες, όταν προσπαθήσαμε απεγνωσμένα ξανά και ξανά να βρούμε κοινές λύσεις, συνειδητοποίησα ότι κανένας, ούτε ένας από εμάς, δεν είχε αντιμετωπίσει ποτέ παρόμοια κρίση. Ακόμη χειρότερα, είχαμε παγιδευτεί στη συλλογική μας άγνοια. Οδηγηθήκαμε από τους φόβους μας. Και οι φόβοι μας οδήγησαν σε τυφλή πίστη στην ορθοδοξία της λιτότητας. Αντί να αναζητήσουμε βοήθεια από την κοινή ή από τη συλλογική σοφία των κοινωνιών μας, επενδύοντας σε αυτή για την εύρεση δημιουργικών λύσεων, επανήλθαμε στις πολιτικές τοποθετήσεις. Και στη συνέχεια εκπλαγήκαμε όταν κάθε εξειδικευμένο νέο μέτρο δεν έφερνε το τέλος της κρίσης, και αυτό φυσικά έκανε πολύ εύκολη την αναζήτηση ενός αποδιοπομπαίου τράγου για τη συλλογική Ευρωπαϊκή αποτυχία, και αυτός φυσικά ήταν η Ελλάδα. Αυτοί οι σπάταλοι, αδρανείς, πότες ΄Ελληνες, που χορεύουν Ζορμπά, αυτοί είναι το πρόβλημα. Τιμωρήστε τους! Ένα βολικό αλλά αβάσιμο στερεότυπο το οποίο μερικές φορές πονούσε περισσότερο από την ίδια τη λιτότητα.

Επιτρέψτε μου όμως να σας προειδοποιήσω, δεν πρόκειται μόνο για την Ελλάδα. Αυτό μπορεί να είναι το μοτίβο το οποίο οι ηγέτες ακολουθούν ξανά και ξανά όταν αντιμετωπίζουν αυτά τα πολύπλοκα, διασυνοριακά προβλήματα, είτε είναι η κλιματική αλλαγή, είτε είναι η μετανάστευση, είτε είναι το οικονομικό σύστημα. Δηλαδή, εγκαταλείποντας τη συλλογική μας δύναμη να φανταστούμε τις δυνατότητές μας, πέφτουμε θύματα των φόβων μας, των στερεότυπων μας, των δογμάτων μας, βγάζοντας τους πολίτες από αυτή τη διαδικασία αντί να οικοδομήσουμε τη διαδικασία γύρω από τους πολίτες. Αυτό το μόνο που κάνει είναι να δοκιμάζει την πίστη των πολιτών μας, του λαού μας, ακόμη περισσότερο στη δημοκρατική διαδικασία.

Είναι φυσικό πολλοί πολιτικοί ηγέτες, και δεν αποκλείω τον εαυτό μου, να έχουμε χάσει την εμπιστοσύνη του λαού μας. Όταν οι δυνάμεις καταστολής πρέπει να προστατέψουν τα κοινοβούλια, μια σκηνή που είναι ολοένα και πιο κοινή σε όλο τον κόσμο, τότε κάτι δεν πάει καλά στο βάθος της Δημοκρατίας μας. Γι' αυτό και ζήτησα δημοψήφισμα, έτσι ώστε ο Ελληνικός λαός να αποφασίσει για τους όρους του πακέτου διάσωσης. Οι Ευρωπαίοι ομόλογοί μου, κάποιοι από αυτούς, τουλάχιστον, μου είπαν: «Δε μπορείς να το κάνεις αυτό. Θα υπάρξει ξανά χάος στις αγορές». Απάντησα: «Πρέπει, πριν αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη στις αγορές, να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη μεταξύ των λαών μας.»

Από τη λήξη της θητείας μου, είχα χρόνο να σκεφτώ. Ξεπεράσαμε την καταιγίδα, στην Ελλάδα και την Ευρώπη, αλλά παραμένουμε υπό αμφισβήτηση. Εάν η πολιτική είναι η δύναμη για να οραματιστούμε και να χρησιμοποιήσουμε τις δυνατότητές μας, τότε το 60 τοις εκατό ανεργίας στους νέους στην Ελλάδα, και σε άλλες χώρες, είναι σίγουρα έλλειψη φαντασίας αν όχι έλλειψη συμπόνιας. Μέχρι τώρα, έχουμε χρησιμοποιήσει την οικονομική επιστήμη για το πρόβλημα, στην πραγματικότητα κυρίως λιτότητα, και σίγουρα θα μπορούσαμε να είχαμε σχεδιάσει εναλλακτικές, μία διαφορετική στρατηγική, ένα πράσινο κίνητρο για πράσινες θέσεις εργασίας, ή αμοιβαιοποιημένο χρέος, Ευρωομόλογα τα οποία θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τις χώρες που έχουν ανάγκη, από τις πιέσεις της αγοράς, αυτές θα ήταν πολύ πιο βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις. Ωστόσο, έχω φτάσει στο συμπέρασμα ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο οικονομικό, όσο είναι πρόβλημα Δημοκρατίας.

Ας δοκιμάσουμε λοιπόν κάτι άλλο. Ας δούμε πώς μπορούμε να φέρουμε το λαό πίσω στη διαδικασία. Ας χρησιμοποιήσουμε τη Δημοκρατία για το πρόβλημα. Και πάλι, οι αρχαίοι Έλληνες, με όλες τις ελλείψεις τους, πίστευαν στη σοφία του πλήθους στις καλύτερες στιγμές τους. Εμπιστευόμαστε το λαό. Η Δημοκρατία δε μπορεί να λειτουργήσει χωρίς οι πολίτες να λαμβάνουν αποφάσεις, να συζητούν, να αναλαμβάνουν δημόσιες ευθύνες για δημόσια θέματα. Απλοί πολίτες συχνά επιλέγονταν ως ένορκοι για ν' αποφασίσουν για τα κρίσιμα καθημερινά ζητήματα. Επιστήμη, θέατρο, έρευνα, φιλοσοφία, παιχνίδια του μυαλού και του σώματος, ήταν καθημερινές ασκήσεις. Στην πραγματικότητα ήταν μια εκπαίδευση για τη συμμετοχή, για τις δυνατότητες, για την ανάπτυξη των δυνατοτήτων των πολιτών μας.

Κι αυτοί που απέφευγαν την πολιτική ήταν «ιδιώτες». Βλέπετε, στην αρχαία Ελλάδα, στην αρχαία Αθήνα, ο όρος αυτός εκεί γεννήθηκε. Η λέξη "ιδιώτης" προέρχεται από τη ρίζα «ίδιο», ο εαυτός. Ένα άτομο που είναι εγωκεντρικό, απομονωμένο, αποκλεισμένο, κάποιος που δεν συμμετέχει ή έστω δεν εξετάζει τις δημόσιες υποθέσεις. Και η συμμετοχή πραγματοποιούνταν στην Αγορά, η Αγορά έχει δύο σημασίες, τόσο της κλασικής αγοράς αλλά και του μέρους όπου διεξάγονταν πολιτικές συζητήσεις. Βλέπετε, αγορές και πολιτική ήταν ένα, ενοποιημένα, προσβάσιμα, διαφανή, διότι έδιναν δύναμη στο λαό. Εξυπηρετούσαν το Δήμο, τη Δημοκρατία. Πάνω από την κυβέρνηση, πάνω από τις αγορές ήταν η άμεση διακυβέρνηση του λαού.

Σήμερα έχουμε παγκοσμιοποιήσει τις αγορές αλλά δεν έχουμε παγκοσμιοποιήσει τους δημοκρατικούς θεσμούς. Γι' αυτό, οι πολιτικοί μας περιορίζονται σε πολιτική τοπικού χαρακτήρα, ενώ οι πολίτες, ακόμη κι αν βλέπουν μεγάλες δυνατότητες, είναι θύματα δυνάμεων πέραν του ελέγχου τους.

Πώς λοιπόν θα επανασυνδέσουμε τα δύο μισά της Αγοράς; Πώς εκδημοκρατίζουμε την παγκοσμιοποίηση; Και δεν εννοώ τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ή της G20. Εννοώ, πώς θα εξασφαλίσουμε το χώρο, το Δήμο, την πλατφόρμα των αξιών, έτσι ώστε να αξιοποιήσουμε όλες τις δυνατότητές σας;

Λοιπόν, εδώ ακριβώς θεωρώ ότι ταιριάζει ο ρόλος της Ευρώπης. Η Ευρώπη, παρά τις πρόσφατες αποτυχίες της, είναι παγκοσμίως το πιο επιτυχημένο διασυνοριακό ειρηνευτικό πείραμα. Ας δούμε λοιπόν αν μπορεί να αποτελέσει ένα πείραμα για την παγκόσμια Δημοκρατία, ένα νέο είδος Δημοκρατίας. Ας δούμε αν μπορούμε να σχεδιάσουμε μια Ευρωπαϊκή Αγορά, όχι μόνο για προϊόντα και υπηρεσίες, αλλά για τους πολίτες μας, όπου θα μπορούν να δουλεύουν μαζί, να συζητούν, να μαθαίνουν από τους άλλους, να ανταλλάσσουν μεταξύ τους τέχνες και πολιτισμούς, να μπορούν να βρίσκουν δημιουργικές λύσεις. Ας οραματιστούμε τους Ευρωπαίους πολίτες να έχουν στην πραγματικότητα τη δύναμη να ψηφίζουν απευθείας τον Ευρωπαίο Πρόεδρο, ή ένορκοι να επιλέγονται από κλήρωση οι οποίοι θα μπορούν να αποφασίζουν για κρίσιμα και αμφιλεγόμενα θέματα, ένα πανευρωπαϊκό δημοψήφισμα όπου οι πολίτες μας, ως νομοθέτες, να ψηφίζουν μελλοντικές συνθήκες. Και ορίστε μια ιδέα: Γιατί να μην έχουμε τους πρώτους πραγματικά Ευρωπαίους πολίτες δίνοντας στους μετανάστες μας, όχι Ελληνική ή Γερμανική ή Σουηδική υπηκοότητα, αλλά Ευρωπαϊκή υπηκοότητα; Να διασφαλίσουμε ότι πραγματικά ενδυναμώνουμε τους ανέργους δίνοντάς τους ένα κουπόνι υποτροφίας με το οποίο θα μπορούν να σπουδάζουν οπουδήποτε στην Ευρώπη. Όπου η κοινή μας ταυτότητα είναι η Δημοκρατία, όπου η εκπαίδευσή μας γίνεται μέσω της συμμετοχής, και όπου η συμμετοχή οικοδομεί εμπιστοσύνη και αλληλεγγύη αντί του αποκλεισμού και της ξενοφοβίας. Ευρώπη από το λαό, για το λαό μία Ευρώπη, ένα πείραμα εμβάθυνσης και διεύρυνσης της Δημοκρατίας πέραν των συνόρων.

Τώρα, κάποιοι ίσως με κατηγορήσουν ότι είμαι αφελής, που εναποθέτω την πίστη μου στη δύναμη και τη σοφία του λαού. Λοιπόν, μετά από δεκαετίες στην πολιτική, είμαι επίσης και πραγματιστής. Πιστέψτε με, ήμουν, και είμαι, μέρος του σημερινού πολιτικού συστήματος, και γνωρίζω πως τα πράγματα πρέπει ν' αλλάξουν. Πρέπει να αναβιώσουμε την πολιτική ως τη δύναμη να φανταστούμε, να οραματιστούμε εκ νέου και να επανασχεδιάσουμε έναν καλύτερο κόσμο.

Αλλά επίσης γνωρίζω ότι η επαναστατική δύναμη αλλαγής δε θα καθοδηγηθεί από την πολιτική του σήμερα. Η αναβίωση της δημοκρατικής πολιτικής θα έρθει από εσάς, και εννοώ όλους εσάς. Όλοι αυτοί που συμμετέχουν στην παγκόσμια ανταλλαγή ιδεών, είτε είναι σε αυτή εδώ την αίθουσα είτε έξω από αυτή την αίθουσα είτε διαδικτυακά ή τοπικά, οπουδήποτε ζει κανείς, οποιοσδήποτε εναντιώνεται στην αδικία και την ανισότητα, οποιοσδήποτε εναντιώνεται σε αυτούς που κηρύττουν το ρατσισμό αντί της κατανόησης, το δόγμα αντί της κριτικής σκέψης, την τεχνοκρατία αντί της Δημοκρατίας, οποιοσδήποτε εναντιώνεται στην ανεξέλεγκτη εξουσία, είτε είναι αυταρχικοί ηγέτες, πλουτοκράτες που κρύβουν την περιουσία τους σε φορολογικούς παραδείσους, ή πανίσχυρα λόμπι που προστατεύουν τους λίγους ισχυρούς.

Είναι προς το συμφέρον τους όλοι εμείς να είμαστε «ιδιώτες». Ας μη γίνουμε.

Σας ευχαριστώ.

Μπρούνο Γκιουσάνι: Φαίνεται να περιγράφετε μία πολιτική ηγεσία που είναι κάπως απροετοίμαστη και δέσμια των ιδιοτροπιών των χρηματοοικονομικών αγορών, και αυτή η σκηνή στις Βρυξέλλες που περιγράψατε, σε μένα, ως πολίτη, είναι τρομακτική. Βοηθήστε μας να αντιληφθούμε πώς νιώσατε μετά από αυτή την απόφαση. Δεν ήταν η καλύτερη απόφαση, σαφώς, αλλά πώς νιώσατε μετά από αυτό, όχι ως πρωθυπουργός, αλλά ως Γιώργος;

Γιώργος Παπανδρέου: Λοιπόν, είναι εμφανές ότι υπήρχαν περιορισμοί που δε επέτρεπαν σε μένα ή σε άλλους να πάρουμε εκείνες τις αποφάσεις που θα θέλαμε, και προφανώς είχα ελπίσει ότι θα είχαμε χρόνο να κάνουμε εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που θα αντιμετώπιζαν τη λιτότητα αντί να προσπαθούμε να περιορίσουμε το έλλειμμα το οποίο ήταν το σύμπτωμα του προβλήματος. Κι αυτό πόνεσε. Πόνεσε γιατί, καταρχήν, πληγώσαμε τη νεότερη γενιά, και όχι μόνο, πολλοί από αυτούς διαδηλώνουν απ 'έξω, αλλά θεωρώ ότι αυτό είναι ένα από τα προβλήματά μας. Όταν αντιμετωπίζουμε αυτές τις κρίσεις, έχουμε περιορίσει τις δυνατότητες, τις τρομερές δυνατότητες των κοινωνιών μας έξω από τη διαδικασία, και έχουμε κλειστεί στον εαυτό μας στην πολιτική, και θεωρώ πως αυτό πρέπει να αλλάξει, να βρούμε πραγματικά νέους συμμετοχικούς τρόπους χρησιμοποιώντας τις δυνατότητές μας οι οποίες υπάρχουν ακόμη και στην τεχνολογία κι όχι μόνο, τα μυαλά που διαθέτουμε, μπορούμε να βρούμε λύσεις οι οποίες είναι καλύτερες, αλλά πρέπει ν' ανοίξουμε τη διαδικασία.

ΜΓ: Φαίνεται ότι προτείνετε πως ο δρόμος προς τα εμπρός είναι περισσότερη Ευρώπη, και αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο αυτή τη στιγμή στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. Μάλλον είναι το αντίθετο — περισσότερα κλειστά σύνορα και λιγότερη συνεργασία και ίσως ακόμη κι έξοδος για κάποιους από κάποια μέρη του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Πώς συμβιβάζεται αυτό;

ΓΠ: Λοιπόν, θεωρώ πως ένα από τα χειρότερα πράγματα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της κρίσης είναι ότι ξεκινήσαμε ένα παιχνίδι αλληλοκατηγορίας. Η βασική ιδέα της Ευρώπης είναι ότι μπορούμε να συνεργαζόμαστε πέραν των συνόρων, να ξεπερνάμε τις διαφορές μας και να εργαζόμαστε μαζί. Και το παράδοξο είναι ότι, εξαιτίας αυτού του παιχνιδιού αλληλοκατηγορίας, έχουμε λιγότερες πιθανότητες να πείσουμε τους πολίτες μας ότι πρέπει να εργαστούμε μαζί, γιατί τώρα είναι η στιγμή που πραγματικά χρειαζόμαστε να ενώσουμε τις δυνάμεις μας.

Τώρα, περισσότερη Ευρώπη για μένα δεν είναι απλά να δώσουμε περισσότερες εξουσίες στις Βρυξέλλες. Στην πραγματικότητα είναι να δώσουμε περισσότερες εξουσίες στους πολίτες της Ευρώπης, και να κάνουμε πραγματικά την Ευρώπη ένα έργο του λαού. Έτσι, νομίζω, θα ήταν ένας τρόπος για να απαντήσουμε σε μερικές από τις ανησυχίες που έχουμε στην κοινωνία μας.

ΜΓ: Γιώργο, σε ευχαριστώ που ήρθες στο TED.

ΓΠ: Σας ευχαριστώ πολύ.

ΜΓ: Ευχαριστώ πολύ.

#ΚΙΝΗΜΑ Δημοκρατών Σοσιαλιστών #Παπανδρέου Γιώργος #ted.com

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΜΙΛΙΑ