Γκόγκας Περικλής : «Επιστροφή στη Δραχμή - Ο μύθος και 15 σοβαρά προβλήματα»

Περικλής Γκόγκας | 

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μένα ως οικονομολόγο ο μύθος της δραχμής. Ακούω να μου λένε ότι με τη δραχμή η χώρα μας τις δεκαετίες του 1950 και 1960 είχε επιτύχει πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Πράγματι, η Ελλάδα τότε συντηρούσε ένα μέσο ρυθμό ανάπτυξης περίπου 6% το χρόνο που την έφερνε 2η στην παγκόσμια κατάταξη μετά την Ιαπωνία που ήταν στο 7%. Όμως αυτό που δεν γνωρίζουν όσοι μιλούν για αυτό τον μύθο είναι ότι και εκείνη την εποχή η Ελλάδα είχε «ευρώ»!

Ήταν και τότε όπως και τώρα σε μια νομισματική ένωση που της απέτρεπε να ασκεί ανεξάρτητη νομισματική πολιτική, να «κόβει» δηλαδή όσο χρήμα επιθυμεί όπως θέλουν οι υποστηρικτές του μύθου αυτού. Αυτή η νομισματική ένωση ήταν το διεθνές νομισματικό σύστημα του Μπρέτον Γουντς. Έτσι η δραχμή δεν ήταν ανεξάρτητη αλλά μέρος του συστήματος αυτού. Το σύστημα του Μπρέτον Γουντς πράγματι βοήθησε να επιτύχει η χώρα μας τα υψηλά εκείνα επίπεδα ανάπτυξης γιατί παρείχε: σταθερότητα, χαμηλό πληθωρισμό, ασφάλεια στους ξένους επενδυτές και χαμηλό κίνδυνο. Φυσικά αυτός ήταν και ο σκοπός της δημιουργίας του Μπρέτον Γουντς το 1945 όπως και της Ευρωζώνης το 1998.

Το ευρώ στην παρούσα κατάσταση της ελληνικής οικονομίας αποτελεί τον μόνο παράγοντα ασφάλειας και αξιοπιστίας της προσπάθειας της χώρας για να βγει από την κρίση. Κανείς, ούτε ξένος, ούτε Έλληνας, δεν εμπιστεύεται τις κυβερνήσεις μας και τους χειρισμούς τους. Η εγκατάλειψή του ευρώ θα αποτελεί αποδοχή της ήττας και της αδυναμίας μας να αποφύγουμε την χρεοκοπία. Φυσικά στο ευρώ είμαστε συνέταιροι με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης. Ως τέτοιοι είναι αλήθεια ότι δεν μπορεί κανείς να μας βγάλει από το ευρώ, όπως δεν μπορεί κανείς να βγάλει με το έτσι θέλω έναν συνέταιρό του από το μαγαζί του.

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι ακόμα και η φράση «επιστροφή στην δραχμή» είναι τελείως παραπλανητική και λανθασμένη. Δημιουργεί στον μέσο πολίτη την προσδοκία ότι η ευημερία του θα επιστρέψει αυτόματα σε αυτήν πριν από το 2002. Αυτό φυσικά είναι τελείως λανθασμένο. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, τότε κανείς μα κανείς δεν θα ήταν κατά της εξόδου. Δεν υπάρχει καμία επιστροφή στην Δραχμή, υπάρχει πορεία σε άγνωστα και αχαρτογράφητα ύδατα. Το μόνο βέβαιο είναι η τεράστια αβεβαιότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος. Οποιοσδήποτε ακόμα και ειδικός -όπως εγώ σε αυτό- λέει ότι ξέρει τι θα συμβεί, ψεύδεται. Ποτέ στην ιστορία δεν έχει γίνει κάτι παρόμοιο.

Σε κάθε περίπτωση, η έξοδος από την νομισματική ένωση και το ευρώ και για οποιαδήποτε χώρα θα ήταν λιγότερο επώδυνη μόνο στην περίπτωση μιας οικονομίας που πατούσε γερά στα πόδια της με ισχυρή ανάπτυξη και ευημερία. Γενικά, το θέμα είναι αρκετά πολύπλοκο και με πολλές άγνωστες παραμέτρους. Επίσης, είναι θεμιτό και σωστό να προσαρμόζουμε τις πολιτικές μας πεποιθήσεις στην επιστημονική ανάλυση και όχι να προσαρμόζουμε την επιστημονική ανάλυση στις όποιες πολιτικές μας θέσεις.

Έχοντας αυτά στο μυαλό και το ότι δεν έχω καμία σχέση με οποιοδήποτε κόμμα, παρακάτω θα κάνω μια οικονομική ανάλυση του γιατί η εγκατάλειψη του ευρώ θα κάνει ανεπανόρθωτο κακό στην δοκιμαζόμενη επί μια επταετία ελληνική οικονομία.

1. Υποτίμηση. Ακόμα και αν θέλαμε να πάμε σε εθνικό νόμισμα, είναι η χειρότερη δυνατή στιγμή για να επιχειρηθεί κάτι τέτοιο. Είναι σαν μια επιχείρηση που βρίσκεται σε σοβαρά οικονομικά προβλήματα και στα πρόθυρα χρεοκοπίας να επιχειρεί να κάνει αύξηση μετοχικού κεφαλάιου. Το νέο νόμισμα, το χρηματοοικονομικό προϊόν δηλαδή που θα εκδώσουμε στις διεθνείς χρηματαγορές, θα υποτιμηθεί άμεσα και πολύ σημαντικά. Αυτό όμως θα γίνει λόγω της μεγάλης αβεβαιότητας και του υψηλού κινδύνου του όλου εγχειρήματος που θα αποτρέψει τους επενδυτές από την ζήτησή του. Κανείς δεν θα θέλει να κρατά το νέο μας νόμισμα.

2. Χρέος. Το δημόσιο χρέος μας είναι αποτιμημένο σε ευρώ και θα παραμείνει σε ευρώ ακόμα και αν πάμε σε εθνικό νόμισμα. Το γεγονός αυτό και το 1 παραπάνω δείχνει ότι το χρέος μας θα διπλασιαστεί ή τριπλασιαστεί.

3. Κοινωνικό κράτος. Αν εξαιτίας του 2 πάμε σε στάση πληρωμών, τότε αυτό σημαίνει το τέλος του εξωτερικού δανεισμού. Πλέον θα πρέπει να μειώσουμε ακόμα περισσότερο την ευημερία μας και το κοινωνικό κράτος προκειμένου να μπορέσουμε να ζήσουμε χωρίς τον εξωτερικό δανεισμό. Αυτό θα είναι απαραίτητο για να εξαλείψουμε το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού που δεν θα μπορεί να καλυφθεί από δανεισμό. Αν τώρα έχουμε παράπονα για την υγεία, παιδεία, αστυνόμευση και κοινωνικές παροχές, στην στάση πληρωμών τα προβλήματα θα πολλαπλασιαστούν και το κοινωνικό κράτος θα καταρρεύσει.

4. Παραγωγή. Από το 1 συνεπάγεται ότι όλες οι εισαγωγές θα ακριβύνουν πολύ. Φανταστείτε την βενζίνη στα €4-6 το λίτρο. Αυτό από μόνο του θα κατέστρεφε τόσο τους καταναλωτές όσο και τις ελληνικές επιχειρήσεις. Όταν το κόστος του πετρελαίου και τα παράγωγά του τουλάχιστον διπλασιαστούν, το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, των μέσων μαζικής μεταφοράς, κλπ. θα αυξηθούν πολλαπλασιαστούν. Έτσι,  τα κόστη παραγωγής στην Ελλάδα θα εκτοξευθούν. Όλες οι ερευνητικές μελέτες δείχνουν την σημασία του κόστους ενέργειας για την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. Επομένως, η αλλαγή του νομίσματος θα έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις στο ΑΕΠ από την αύξηση του κόστους παραγωγής. Με την κρίση το ΑΕΠ μας μειώθηκε περίπου 25% και μια έξοδος από την ευρωζώνη μπορεί να το μειώσει ακόμα 25%-30%.

5. Ανταγωνιστικότητα. Από το 1 συνεπάγεται πως η υποτίμηση θα κάνει πιο ανταγωνιστικά τα ελληνικά προϊόντα στο εξωτερικό. Όμως σε συνδυασμό με το 4 το τελικό αποτέλεσμα στην ανταγωνιστικότητα είναι εξαιρετικά αβέβαιο. Έτσι, το κόστος εισαγωγών θα είναι πολλαπλάσιο με -στην καλύτερη περίπτωση- ίδιες εξαγωγές. Το εμπορικό μας ισοζύγιο θα επιδεινωθεί σημαντικά που σημαίνει ότι θα χρειαστούμε νέο δανεισμό για να μην μειώσουμε επί πλέον το εισόδημά μας και το βιοτικό μας επίπεδο.

6. Βιοτικό επίπεδο. Το βιοτικό επίπεδο του κάθε νοικοκυριού θα μειωθεί σημαντικά και η φτώχεια θα αυξηθεί καθώς ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος ενός νοικοκυριού θα ξοδεύεται σε βασικά αγαθά (θέρμανση, καύσιμα, μεταφορές, τρόφιμα, τεχνολογία, κλπ) που σύμφωνα με τα 1 και 4 θα είναι πλέον πολύ ακριβότερα. Αυτοί που θα επηρεαστούν περισσότερο θα είναι οι χαμηλόμισθοι και συνταξιούχοι. Οι εύποροι δεν θα έχουν επιπτώσεις στο βιοτικό τους επίπεδο.

7. Κόστος συναλλαγών. Ο συναλλαγματικός κίνδυνος για το νέο εθνικό νόμισμα θα αυξηθεί λόγω των διακυμάνσεων της ισοτιμίας του. Το αποτέλεσμα αυτού θα είναι ότι οι οικονομικές συναλλαγές της χώρας με το εξωτερικό θα πρέπει πλέον να επιβαρύνονται και με το κόστος αντιστάθμισης κινδύνου (hedging).  Αυτό μειώνει την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγών.

8. Επενδύσεις. Οι ξένες άμεσες επενδύσεις που αποτελούν έναν σημαντικό παράγοντα που μπορεί να οδηγήσει ταχύτερα στην οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας θα μειωθούν σημαντικά με το νέο νόμισμα. Είτε ο κίνδυνος για τους ξένους επενδυτές στην Ελλάδα θα αυξηθεί σημαντικά από το 1, είτε το κόστος τους από το 7 όταν πλέον η ασφάλεια του ευρώ δεν θα υπάρχει. Αυξημένος κίνδυνος ή κόστος οδηγεί σε μικρότερο ύψος επενδύσεων καθώς πλέον πολλές ευκαιρίες με χαμηλές ή κανονικές αποδόσεις δεν θα είναι οικονομικά συμφέρουσες για τους επενδυτές.

9. Εμπόριο. Το συναλλακτικό κόστος θα αυξηθεί με τις χώρες της Ευρωζώνης. Καθώς αυτές αποτελούν και τους σημαντικότερους εμπορικούς μας εταίρους, θα μειώσει το εμπόριο με αυτές.

10. Από το 8 και 9 και το ότι δεν υπάρχει καμία αμφιβολία στα διεθνή οικονομικά ότι το διεθνές εμπόριο αυξάνει την ευημερία μιας χώρας συνεπάγεται ότι η ευημερία και ανάπτυξη θα μειωθούν.

11. Επιτόκια. Τα επιτόκια δανεισμού στην ευρωπαϊκή διατραπεζική αγορά θα αυξηθούν σημαντικά για τις ελληνικές τράπεζες. Αυτό θα οδηγήσει σε έλλειψη δανειοδοτικών κεφαλαίων, αυξημένα επιτόκια, μειωμένη παραγωγή, απασχόληση και εισόδημα.

12. Πληθωρισμός. Ο πληθωρισμός θα γίνει πλέον ένα σημαντικό θέμα. Το νέο εθνικό νόμισμα θα δημιουργήσει πληθωριστικές προσδοκίες που θα έχουν μαζί με τα 1 και 4 ως αποτέλεσμα την μείωση της ελκυστικότητας της Ελλάδας για ξένες επενδύσεις. Ταυτόχρονα τα βασικά αγαθά μα ακριβαίνουν συνεχώς μειώνοντας περαιτέρω το βιοτικό επίπεδο και αυξάνοντας την φτώχεια.

13. Αναποτελεσματικότητα. Ο πληθωρισμός θα επαναφέρει στην ελληνική οικονομία τα γνωστά στα νομισματικά οικονομικά σημαντικά προβλήματα που είναι αποτέλεσμά του: μη-αποτελεσματική κατανομή των  συντελεστών παραγωγής, μη-αποτελεσματικές επενδύσεις και αποφάσεις παραγωγής και απασχόλησης.

14. Spreads. Η ελληνική κυβέρνηση δανειζόμενη στο νέο νόμισμα θα αναγκαστεί λόγω της αβεβαιότητας να πληρώνει σημαντικά spreads που είναι πιθανό να οδηγήσουν σε αυξημένα επιτόκια στην ελληνική οικονομία.

15. Κερδοσκοπικές επιθέσεις. Το νέο εθνικό νόμισμα θα είναι πάρα πολύ εύκολο να αποτελεί αντικείμενο κερδοσκοπικών επιθέσεων από ότι είναι το ισχυρό ευρώ.

Με όλα τα παραπάνω στο μυαλό έχω προσωπικά αρκετές απορίες για όσους θέλουν να εγκαταλείψουμε το ευρώ:

Λένε ότι στην αρχή θα είναι για «λίγο» δύσκολα αλλά μετά θα βελτιωθούν τα πράγματα. Το «δύσκολα» φυσικά είναι ευφημισμός του πολύ χειρότερα από ότι είναι τώρα γιατί διαφορετικά δεν θα το αναφέρανε καθόλου.

Και γιατί λοιπόν θα είναι για «λίγο» μόνο χειρότερα από τώρα; Μετά τι θα γίνει και ξαφνικά θα πάνε τα πράγματα καλύτερα; Κανείς δεν μας λέει...

Πόσο ακριβώς είναι το «λίγο»; Ένας χρόνος; Τρία χρόνια; Δέκα; Δυο γενιές Ελλήνων; Λογικά είναι το τελευταίο.

Αν είναι τόσο εύκολη λύση το εθνικό νόμισμα γιατί δεν την επέλεξε η Κύπρος, η Πορτογαλία, η Ισπανία, η Ιρλανδία και άλλες χώρες που είχαν κρίση;

Ακόμα και η Ισλανδία που δεν είναι στην ευρωζώνη, όταν αντιμετώπισε την δική της κρίση ζήτησε να μπει στην ζώνη του ευρώ και όταν πήρε αρνητική απάντηση ζήτησε το δολάριο Καναδά. Αυτό για να επιτύχει την σταθερότητα.

Και η πιο σημαντική ερώτηση: όσοι είναι υπέρ της δραχμής που θα τα κάνει όλα τόσο καλά στην Ελλάδα, γιατί δεν φέρνουν τα χρήματά τους από το εξωτερικό στην Ελλάδα αν ποτέ πάμε σε δραχμή;

Έτσι λοιπόν σύμφωνα με τα παραπάνω δεν μπορώ να καταλάβω εγώ ως οικονομολόγος πώς τόσο εύκολα θεωρείται από κάποιους ότι η εγκατάλειψη του ευρώ αποτελεί μια σοβαρή και βιώσιμη λύση για την χώρα μας. Το αν θέλουμε το ευρώ θα πρέπει να συζητηθεί μετά την ανάκαμψη της οικονομίας μας με ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης και ευημερίας των πολιτών, χωρίς την ανάγκη συνεχούς δανεισμού από το εξωτερικό.

#Γκόγκας Περικλής #huffingtonpost.gr