Εθνικό Κέντρο προειδοποίησης για παλιρροϊκά κύματα.

Παλιρροιογράφοι : «Ασπίδα» για την Ελλάδα σε περίπτωση τσουνάμι. 

Ένα άγρυπνο μάτι παρακολουθεί τις ελληνικές θάλασσες και εντοπίζει σε πραγματικό χρόνο τα παλιρροϊκά κύματα που μπορεί να προκληθούν από ισχυρούς σεισμούς.

Ο λόγος για το Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης για Τσουνάμι, που λειτουργεί στο Αστεροσκοπείο της Αθήνας, καλύπτοντας ένα σημαντικό κενό στον τομέα της αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών.

Η σύσταση του εν λόγω Κέντρου ξεκίνησε με το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας, «Ανάπτυξη της Διά Βίου Μάθησης και άλλες διατάξεις» (ν.3879-2010). Σύμφωνα με τη σχετική έκθεση, η λειτουργία του Κέντρου είναι απαραίτητη για την προστασία, τόσο του Ελλαδικού χώρου όσο και της ευρύτερης περιοχής, η οποία δεν καλύπτεται από κανένα από τα Παγκόσμια Κέντρα Προειδοποίησης.

Το Εθνικό Κέντρο Προειδοποίησης για Τσουνάμι έχει αναλάβει το ρόλο ενός «Περιφερειακού Κέντρου Προειδοποίησης για Τσουνάμι» για ολόκληρη την περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου και στηρίζεται σε ένα δίκτυο ειδικών συσκευών, αντίστοιχων με τους σεισμογράφους και τους επιταχυνσιογράφους που χρησιμοποιούνται για τους σεισμούς.

Άνθρωπος- «κλειδί» πίσω από αυτό το εγχείρημα, με διαστάσεις που ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα, ο γνωστός σεισμολόγος κ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος, υπεύθυνος του Εθνικού Κέντρου Έγκαιρης Προειδοποίησης για Τσουνάμι και πρόεδρος του Συστήματος της UNESCO, που αποτελεί την «ομπρέλα» κάτω από την οποία βρίσκονται τα τέσσερα αντίστοιχα κέντρα της Ελλάδας, της Ιταλίας, της Τουρκίας και της Γαλλίας.

Το Εθνικό Κέντρο έγινε επιχειρησιακό, δηλαδή μπορεί να εκδίδει προειδοποιήσεις από το καλοκαίρι του 2012, πιστοποιήθηκε διεθνώς από την UNESCO τον Σεπτέμβριο του 2016 και λειτουργεί στα πλαίσια του Εθνικού Αστεροσκοπείου. Παρακολουθεί επί 24ώρου βάσεως, 365 μέρες τον χρόνο τη χώρα και σημαίνει συναγερμό όταν διαπιστωθεί ότι κάποιος σεισμός ή μια ηφαιστειακή δραστηριότητα μπορεί να δημιουργήσει ένα τσουνάμι. Σε γενικές γραμμές, οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο είναι ο σεισμός να έχει ισχύ από 6 ρίχτερ και πάνω, να είναι επιφανειακός και να έχει γίνει σε θαλάσσιο περιβάλλον.

Όπως έχει εξηγήσει ο κ. Παπαδόπουλος, όταν διαπιστωθεί ότι ο κίνδυνος είναι υπαρκτός, το σύστημα εκδίδει μια αυτόματη «λύση» σε τρία κατά κανόνα λεπτά και το σχετικό προειδοποιητικό σήμα στέλνεται στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας της Ελλάδας, την αντίστοιχη ευρωπαϊκή στις Βρυξέλλες, η οποία ενημερώνει τις 20 χώρες-μέλη που έχουν ζητήσει να λαμβάνουν τις σχετικές προειδοποιήσεις και την UNESCO στο Παρίσι.

Το σήμα, το οποίο ανάλογα με τις συνθήκες μπορεί να είναι από 5 έως 15 λεπτά από τη στιγμή που καταγράφεται το αρχικό σεισμικό γεγονός, εξετάζεται και επικαιροποιείται από τους ειδικούς με βάση τις ενδείξεις από τους παλιρροιογράφους που υπάρχουν σε διάφορα σημεία του Αιγαίου και της Κρήτης, ώστε να διαπιστωθεί αν υπήρξε διαταραχή της στάθμης της θάλασσας, και αναλόγως, το σήμα ακυρώνεται αν οι ενδείξεις είναι αρνητικές ή επικαιροποιείται ως μήνυμα συναγερμού πλέον για επικείμενο παλιρροϊκό κύμα.

Η ευθύνη για την ενημέρωση του κοινού εφεξής ανήκει στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, η οποία έχει στα χέρια της τον χειρισμό της κατάστασης. Το όλο εγχείρημα είναι εξαιρετικά δύσκολο και ακολουθεί τα διεθνή πρωτόκολλα που εφαρμόζονται γενικά σε αυτές τις περιπτώσεις, με τον χρόνο να αποτελεί κομβικής σημασίας δεδομένο για την πρόληψη των συνεπειών ενός καταστροφικού γεγονότος.

Ειδικά για τη Μεσόγειο, κάθε δευτερόλεπτο μετράει από τη στιγμή που, λόγω της γεωμορφολογίας της περιοχής και των ιδιαιτεροτήτων της παράκτιας ζώνης, όπου συγκεντρώνεται μεγάλο μέρος του πληθυσμού και επικεντρώνονται δραστηριότητες, όπως και ο τουρισμός, τα παλιρροϊκά κύματα μπορούν να φτάσουν γρήγορα σε μια ακτή ή ένα λιμάνι, καθιστώντας τον χρόνο έγκαιρης προειδοποίησης κρίσιμο δεδομένο.