«Εισηγούμεθα δικτατορίαν»

21/04/2010 | Α' ΜΕΡΟΣ |

Στις 15 Απριλίου 1967 ο έκτακτος απεσταλμένος των «Τάιμς της Νέας Υόρκης» στην Αθήνα Ρίτσαρντ Ήντερ μετέδιδε ότι υπάρχει κίνδυνος να επιβληθεί δικτατορία στην Ελλάδα.

Στην ανταπόκρισή του, που δημοσιεύθηκε στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας, ο δημοσιογράφος έγραφε ότι «πολλά στοιχεία εγγύς του βασιλέως (ηγέται του στρατού, εξτρεμιστικά μέλη της ΕΡΕ και άλλοι αυλικοί σύμβουλοι)» πιστεύουν ότι αν κερδίσει τις εκλογές η Ενωσις Κέντρου θα προχωρήσει στην εκθρόνιση του βασιλιά.

Και κατέληγε: «Ευρύτατοι φόβοι επικρατούν ενταύθα, ότι ο βασιλεύς πιθανόν να πεισθεί από τους συμβούλους του, ότι δεν υπάρχει άλλη διέξοδος να διαφυλαχθεί η μοναρχία παρά να εμποδιστεί η νίκη της Ενώσεως Κέντρου. Τούτο αποτελεί παραίνεσιν διά αναστολήν του Συντάγματος και επιβολήν της δικτατορίας».

Στις 19 Απριλίου 1967, τρεις μέρες πριν από το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» σε άρθρο τους με τίτλο «Το δίλημμα του Κωνσταντίνου» έγραφαν: «Ο βασιλεύς είναι εκείνος ο οποίος περιήχθη εις πολιτικόν αδιέξοδον» όπου η μόνη εκλογή, αντί της επανόδου εις κυβέρνησιν Παπανδρέου, πιθανώς θα είναι δικτατορία υποστηριζομένη υπό του στρατού. Πρόκειται περί απαραδέκτου εκλογής και ο Κωνσταντίνος πρέπει να το γνωρίζει».

Καλά πληροφορημένοι, όμως, για όσα μαγειρεύονταν στο παρασκήνιο δεν ήταν μόνο οι «Τάιμς», ο απεσταλμένος τους στην Αθήνα και οι Αμερικανοί, αλλά και ο Γεώργιος Παπανδρέου και άλλοι παράγοντες της δημόσιας ζωής και Ελληνες δημοσιογράφοι. Στο βιβλίο του «Η ταραγμένη εξαετία (1961-1967)», (τόμος Β', σελ. 356, 357), ο Μιχάλης Παπακωνσταντίνου, υφυπουργός Εθνικής Αμύνης στην κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου, δημοσιεύει μια συνομιλία που είχε στις 17 Απριλίου το πρωί με τον Γεώργιο Παπανδρέου, τον οποίο επισκέφθηκε στο Καστρί πριν φύγει για την Κοζάνη να προετοιμάσει την προεκλογική του εκστρατεία. Οι εκλογές είχαν οριστεί για τις 28 Μαΐου. Γράφει ο Παπακωνσταντίνου ότι ο Γεώργιος Παπανδρέου κατά τη συνομιλία τους «ρωτάει για μια στιγμή: Δεν είναι νωρίς; Απαντώ πως δεν είναι, οι εκλογές χρειάζονται προετοιμασία και περίπου μόνο ένας μήνας μάς χωρίζει από την διεξαγωγή τους. Αναφέρω συνεχώς τη λέξη "εκλογές", οπότε ξαφνικά ακούω τον Γέρο να λέει:

- Ποιες εκλογές μωρέ; Πιστεύεις και συ πως θα γίνουν εκλογές;

Εκπλήττομαι και απαντώ αμέσως:

- Κύριε πρόεδρε, αν πιστεύετε πως δεν θα γίνουν εκλογές, να μη φύγω, να καλέσετε πάλι την ομάδα, ν' αποφασίσουμε τι θα κάνουμε.

- Είναι αργά πια, είπε ο Γέρος, για να προσθέσει: Εχω δύο ελπίδες, και ο βασιλιάς και οι Αμερικανοί μού έδωσαν το λόγο τους πως δεν θα επιτρέψουν δικτατορία. Αν δεν κρατήσουν τον λόγο τους...».

Το ίδιο βράδυ ο Μιχ. Παπακωνσταντίνου τηλεφώνησε από την Κοζάνη στη γυναίκα του. Γράφει: «Είχε πάει σε κάποια δεξίωση, όπου ήταν πολλοί πολιτικοί και δημοσιογράφοι. Οπως μου είπε η γυναίκα μου όλοι μιλούσαν για επικείμενη δικτατορία, ο δε φίλος μας, δημοσιογράφος Ηλίας Δημητρακόπουλος ήταν απόλυτα σίγουρος παρότι μόλις είχε κυκλοφορήσει ένα βιβλίο του με συνεντεύξεις σημαινόντων Αμερικανών πολιτικών, που όλοι τους απέκλειαν ένα τέτοιο ενδεχόμενο στην Ελλάδα».

Έδινε τον λόγο του στον Γεώργιο Παπανδρέου ο Κωνσταντίνος, αλλά ετοίμαζε εκτροπή με τους στρατηγούς. Ο διορισμένος από τους αποστάτες αρχηγός στην ΚΥΠ στρατηγός Κυριάκος Παπαγεωργόπουλος στο βιβλίο του «Μνήμες Πολέμου και Ειρήνης» (τόμος Β', εκδόσεις «Δήλος», σελ. 389, 390) γράφει: «Ο βασιλεύς, όπως ήταν φυσικό, βλέποντας πλέον να απειλείται ευθέως ο θρόνος του, γιατί όπως ήταν τα πράγματα και με βέβαιη, όπως προβλεπόταν, συνεργασία του Παπανδρέου με την ΕΔΑ η Ε.Κ. θα κέρδιζε τις εκλογές, άρχισε συνεννοήσεις με μέλη της ανωτάτης στρατιωτικής ηγεσίας, μυστικές συνεννοήσεις βέβαια, έτσι ώστε σε περίπτωση απειλής καταργήσεως του θρόνου ή του ιδίου προσωπικώς να επέμβουν δυναμικά πλέον οι Ενοπλες Δυνάμεις». Όπως γράφει ο στρατηγός Παπαγεωργόπουλος, ο Κωνσταντίνος ανέθεσε στον αρχηγό ΓΕΣ, αντιστράτηγο Γρ. Σπαντιδάκη, την εντολή «να εξασφαλίσει τη δυνατότητα επιτυχούς βασιλικής επεμβάσεως, έστω και με εκτροπή εκ του Συντάγματος». Τους στρατηγούς, όμως, πρόλαβαν οι συνταγματάρχες της ομάδας του Γεωργίου Παπαδόπουλου.

Ήταν άριστα πληροφορημένοι οι Αμερικανοί για την προετοιμασία της εκτροπής, όπως προκύπτει και από τα δημοσιεύματα των «Τάιμς της Νέας Υόρκης», τα οποία θα επιβεβαιωθούν και από στοιχεία που θα έρθουν αργότερα στο φως της δημοσιότητας. Ο Κωνσταντίνος σχεδίαζε να γίνει η εκτροπή μετά τις εκλογές. Ο Κων. Καραμανλής, όμως, από το Παρίσι και άλλοι παράγοντες της Δεξιάς στην Αθήνα συνιστούσαν στον Κωνσταντίνο να γίνει εκτροπή και να μην οδηγηθεί η χώρα σε εκλογές, όπως προκύπτει από την αλληλογραφία μεταξύ Κων. Καραμανλή και Κων. Τσάτσου, αλλά και από την εισήγηση του Κων. Καραμανλή προς τον τότε βασιλιά μέσω του Δημ. Μπίτσιου. Οι επιστολές και οι εισηγήσεις δημοσιεύθηκαν στον 6ο τόμο του «Αρχείου» του Κων. Καραμανλή.

Από το Παρίσι σε μακρά επιστολή του προς τον Κων. Τσάτσο, κορυφαίο στέλεχος των κυβερνήσεων της ΕΡΕ, ο Κων. Καραμανλής έγραφε στις 10 Μαΐου 1966: «Χωρίς να σχολιάσω τα όσα απερίγραπτα συνέβησαν από τριετίας εις τον τόπο μας και τα οποία αποτελούν σαφή συμπτώματα εθνικής κρίσεως, θα συνεβούλευα εις γενικάς γραμμάς: Να σχηματισθεί κυβέρνησις από ικανά και κατάλληλα διά την περίπτωσιν πρόσωπα, η οποία να εξουσιοδοτηθεί από την Βουλήν ή, της Βουλής αρνουμένης, από τον βασιλέα, όπως ασκούσα εκτάκτους εξουσίας και εντός ευλόγου χρόνου: 1) Προβεί εις τολμηράν αναθεώρησιν του Συντάγματος (...)».

Και στη συνέχεια απαριθμούσε τις κινήσεις που έπρεπε να κάνει αυτή η κυβέρνηση, πριν οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές.

Ο Κων. Τσάτσος απαντώντας στην επιστολή αυτή στις 3 Οκτωβρίου 1966 παρατηρεί: «Πρέπει πρώτα να συνειδητοποιήσουμε μερικά πράγματα: Πρώτον, για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, εισηγούμεθα - (λέω... "γούμεθα", διότι ασπάζομαι -μαζί με μυριάδες άλλους- ανεπιφύλακτα τις σκέψεις σου). Εισηγούμεθα, λοιπόν, παρεκτροπήν, από το πολίτευμα και μίαν προσωρινήν δικτατορίαν - ίσως ενός έτους. Προς αυτήν την κατεύθυνσιν πρέπει να δουλευθεί από εκείνους που θα επωμισθούν την παρεκτροπήν και θα την κυρώσουν δι' ενός δημοψηφίσματος. Δικτατορίες χωρίς ονοματισμένο δικτάτορα δεν κουβεντιάζονται».

Θα απαντήσει ο Κων. Καραμανλής στις 26 Οκτωβρίου υπογραμμίζοντας: «Φοβούμαι ότι εις το σημείον που έφτασαν τα πράγματα, δεν αποκλείεται να οδηγηθείτε, χωρίς να το θέλετε, σε κάποιο είδος παρεκτροπής (...). Εχει δημιουργηθεί κρίσις νομιμότητος, εφ' όσον καλώς ή κακώς πιστεύεται ότι η επικράτησις ωρισμένης πολιτικής παρατάξεως (σ. συντ. εννοούσε την Ενωση Κέντρου του Γ. Παπανδρέου) θα έχει ως αποτέλεσμα την ανατροπήν των πάντων. Υπό τας συνθήκας, όμως, αυτάς, όπως το λέγει η λογική και το διδάσκει η Ιστορία, η ομαλή δημοκρατική εξέλιξις αποκλείεται. Γιατί είναι φυσικόν ν' αντιδράσουν, πριν παραδοθούν, και το καθεστώς και εκείνοι οι οποίοι πιστεύουν ότι απειλούνται. Τούτου δοθέντος, θα πρέπει η εκτροπή αυτή να προληφθεί. Ή, αν επιχειρηθεί, να χειραγωγηθεί, τόσον από απόψεως διαδικασίας, όσον και από απόψεως σκοπών, για να μην αποβεί συμφορά στον τόπον. Θα πρέπει, δηλαδή, να είναι σχετικώς νομιμότυπος, κάπως ελεγχομένη και να έχει ως σκοπόν την ανασύνταξιν της δημοκρατίας που, για πολλούς λόγους, είναι επισφαλής στον τόπο μας».

Και στον βασιλιά Κωνσταντίνο ο Κων. Καραμανλής συνέστησε τη λύση της δικτατορίας, υποδεικνύοντας μάλιστα και τους δικτάτορες! Οπως αναφέρεται στο «Αρχείο», στα μέσα Αυγούστου του 1966 ο διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Κωνσταντίνου, Δημ. Μπίτσιος, επισκέφθηκε στο Παρίσι τον Κων. Καραμανλή και του διεβίβασε πρόταση του βασιλιά να επιστρέψει στην Ελλάδα και να αναλάβει πολιτικάς πρωτοβουλίας. Ο Καραμανλής απέκρουσε την πρόταση να επιστρέψει στην Ελλάδα και διεμήνυσε στον Κωνσταντίνο ότι αν υπάρξουν εγγυήσεις ότι ο Παπανδρέου θα πολιτευθεί νομιμοφρόνως μετά τις εκλογές, «να προχωρήσετε προς εκλογάς», «εάν τούτο αποκλείεται, τότε θα πρέπει να αντιμετωπισθεί ίσως η λύσις της εκτροπής». Εις νέα επίσκεψή του στις 10 Μαρτίου 1967 στο Παρίσι ο Δημ. Μπίτσιος έθεσε στον Καραμανλή το ερώτημα ποιος «θα ηδύνατο να αναλάβει μιαν τοιαύτην αποστολήν» (σ.σ. δηλαδή τη λύση της εκτροπής), εκείνος του απάντησε: «Προχείρως θα μπορούσα να υποδείξω τον συνδυασμόν Μαρκεζίνης-Τσακαλωτός, εφ' όσον θα μας έπειθαν ότι είναι ικανοί να φέρουν εις πέρας παρομοίαν αποστολήν».

Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, μη γνωρίζοντας, προφανώς, ότι ο Κων. Καραμανλής συνιστούσε από το Παρίσι εκτροπή και όχι εκλογές, του έστειλε στις 20 Σεπτεμβρίου 1966 μακρά επιστολή, στην οποία περιέγραφε τις προσπάθειές του να πείσει τον Κωνσταντίνο να οδηγηθεί η χώρα στις κάλπες. Και υπογράμμιζε: «Είμαι μόνος εναντίον πολλών. Ο βασιλεύς -επηρεαζόμενος, όπως είναι φυσικόν, από τους πολλούς παρά από εμένα- δεν θέλει ακόμη εκλογές (έως πότε όμως δεν θα τις θέλει;)».

Εγραφε στην αποκαλυπτική του επιστολή ο Παναγ. Κανελλόπουλος μεταξύ άλλων: «Εάν, μετά την στήριξην της δραχμής (τον Δεκέμβριον του 1965), στήριξιν εις την οποίαν επρωτοστάτησεν η ΕΡΕ διά της δημοσίας κοινοβουλευτικής συμπαραστάσεως (του Μαρκεζίνη σιωπήσαντος), προεκηρύσσοντο εκλογαί, δηλαδή εάν προεκηρύσσοντο και διενεργούντο την περασμένη άνοιξη, ο βασιλεύς δεν θα είχε τίποτε να φοβηθή, όποιο και αν ήταν το αποτέλεσμα των εκλογών. Το αποτέλεσμα, άλλωστε, δεν θα ήτο κακό. Και αν ακόμη δεν ήρχετο πρώτον κόμμα (σχετικώς πλειοψηφούν) η ΕΡΕ, πάντως δεν θα είχε απόλυτον πλειοψηφίαν ούτε η Ενωσις του Κέντρου. Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν είχε αναλάβει ακόμη τας πρωτοβουλίας που ανέλαβε έκτοτε και εάν ετόλμα να τας αναλάβη μετεκλογικώς, συνασπιζόμενος με την ΕΔΑ, θα επήρχετο ρήγμα στο κόμμα του πατρός του. Αυτό μπορεί να συμβή και αύριο, μετά τας οποτεδήποτε διενεργηθησομένας εκλογάς, αλλά χθες -την άνοιξη- ήτο εκατό τα εκατό βέβαιον ότι θα συνέβαινε.

Αρα, η παράταξις Κέντρου και Αριστεράς είναι πέρα για πέρα ηνωμένη και αρραγής, μ' άλλα λόγια ότι τα 60% και παραπάνω (κατ' εμέ, παρακάτω) του λαού, δηλαδή των ηνωμένων δυνάμεων Κέντρου και Αριστεράς, είναι αντεθνικά και δεδηλωμένα έναντί του (αλλοίμονον εάν ήτο τούτο αληθές) και ότι πρέπει να τραβήξη η σημερινή νόθος και αόριστος κατάστασις όσον το δυνατόν περισσότερον. Προς τι; Είτε με την προσδοκίαν κάποιου θαύματος, είτε..., άγνωστον και μυστηριώδες το δεύτερον "είτε".

Ποιοι τα λένε όλα αυτά (ή παραπλήσια πράγματα) στον βασιλέα; Ολοι, πλην εμού και ελαχίστων άλλων. Του τα λένε συνεχώς και με συστηματικήν μέθοδον καθοδηγήσεως και εκφοβισμού:

Πρώτον, οι απαρτίζοντες την σημερινήν Κυβέρνησιν, προεξάρχοντος του Στεφανοπούλου. Δεν απέκτησαν λαϊκήν βάσιν (ενώ μπορούσαν να αποκτήσουν, αν είχαν μυαλό και αποφασιστικότητα) και έτσι προτιμούν, εκφοβίζοντες τον βασιλέα, να εξασφαλίζουν την παράτασιν της παραμονής των εις την εξουσίαν.

Δεύτερον, οι διάφοροι άνευ κόμματος αρχηγοί ή επίδοξοι αρχηγοί ή επίδοξοι (μέσω ελαφράς τινος εκτροπής) πρωθυπουργοί. Και δεν είναι λίγοι οι κύριοι αυτοί. Ελπίζω να μην ευρίσκωνται εις τους κόλπους της ΕΡΕ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων "αρχηγών" ή επιδόξων πρωθυπουργών είναι ο Μαρκεζίνης και ο Πέτρος Γαρουφαλιάς.

Τρίτον, διάφοροι στρατιωτικοί (εν ενεργεία και μη) που μπορεί να είναι άριστοι στη δουλειά τους, αλλά δεν καταλαβαίνουν τίποτε από πολιτική και από λαϊκή ψυχολογία.

Τέταρτον, ωρισμένα ηγετικά στελέχη της ΕΡΕ που, αντιθέτως προς το 80% των άλλων βουλευτών μας, κατέχονται καλή τη πίστει από μέγαν φόβον έναντι του λαού και έτσι, λόγω αληθούς και ειλικρινούς ενδιαφέροντος διά τον βασιλέα, τον θεωρούν κινδυνεύοντα και προσπαθούν να τον προστατεύσουν με εσφαλμένες συμβουλές.

Πέμπτον, οι διάφοροι βιομήχανοι, εφοπλισταί και γενικώτερα "κοσμικοί κύριοι", όπως είναι φυσικό και αναπόφευκτο, βλέπουν και συναναστρέφονται τον βασιλέα πολύ συχνότερα και πολύ οικειότερα παρά οιοσδήποτε άλλος Ελλην. Αυτοί είναι οι τύποι που φοβούνται πάντοτε. Φοβούνται τον λαό, φοβούνται τις εκλογές, βλέπουν αφ' υψηλού τη δημοκρατία, τον κοινοβουλευτισμό, τα κόμματα και εμάς τους πολιτικούς, και θεωρούν ξεπερασμένα όλα τα πολιτικά συστήματα που δεν τους εξασφαλίζουν (οποία πλάνη) τον ήσυχον ύπνον των διά μόνης της αστυνομίας. Οι άνθρωποι αυτοί -καλόπιστοι οι περισσότεροι- νομίζουν ότι η αστυνομία υπάρχει κυρίως γι' αυτούς και ότι κυρίως αυτοί συνιστούν την καθεστηκυίαν τάξιν.

Ολόκληρο, λοιπόν, το ετερογενές αυτό πλήθος έχει βαλθεί να φοβίση τον βασιλέα. Και είμαι, όπως είπα παραπάνω, ο μόνος (με ελαχίστους άλλους) που προσπαθεί -χωρίς επιπόλαιες αισιοδοξίες, αλλά με ρεαλισμόν, ηρεμίαν και σωφροσύνην- να εξουδετερώσω τις ψυχώσεις της φοβίας. Πώς να μην είναι δύσκολη η θέσις μου απέναντι του βασιλέως; Είμαι μόνος εναντίον πολλών.

Ο βασιλεύς -επηρεαζόμενος, όπως είναι φυσικόν, περισσότερο από τους πολλούς παρά από εμένα- δεν θέλει ακόμη εκλογές (έως πότε όμως δεν θα τις θέλει;), δεν θέλει κυβερνητικήν μεταβολήν, που δεν εξασφαλίζει αμέσως και ασφαλώς άλλο κυβερνητικό σχήμα στα πλαίσια της σημερινής Βουλής, προτιμά παράτασιν της σημερινής καταστάσεως, δηλαδή του αδιεξόδου, ελπίζων σε μία απρόβλεπτη αγαθή εξέλιξη των πραγμάτων». («Αρχείο» τόμος 6ος, σελ. 234-240).

Το Β' μέρος ΕΔΩ