ΕΛΛΑΔΑ-ΙΣΡΑΗΛ : Από την αδιαφορία στη συνεργασία

ΚΙΣ | 

Το παρακάτω κείμενο αποτελεί εισήγηση του δημοσιογράφου κ. Βίκτωρ Ισαάκ Ελιέζερ στην Ημερίδα με θέμα «Ελληνο-Ισραηλινές Σχέσεις: Προοπτικές και αμοιβαία οφέλη από τη διεύρυνση των σχέσεων και της συνεργασίας μεταξύ Ελλάδος και Ισραήλ», που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Επιτελών Εθνικής Αμύνης, στις 12/12/2011, στο Πολεμικό Μουσείο στην Αθήνα:

"Θα ήθελα καταρχήν να ευχαριστήσω το Σύνδεσμο Επιτελών Εθνικής Άμυνας για τη τιμητική πρόσκληση που μου απεύθυναν για την αποψινή παρουσίαση. Να ευχαριστήσω ακόμη τον Στρατηγό Καζάκο και τον Στρατηγό Καναβάκη για τα θερμά τους λόγια.

Θα ξεκινήσω την εισήγηση μου με μια συνοπτική αναφορά στο παρελθόν, καταγράφοντας γεγονότα και πολιτικές που χαρακτηρίζουν τις σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ.

29 Νοεμβρίου 1947. H Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποφασίζει κατά πλειοψηφία την ίδρυση του εβραϊκού κράτους – του κράτους του Ισραήλ. Η κυβέρνηση Σοφούλη αποφάσισε η Ελλάδα να είναι μεταξύ των 13 κρατών που αντιτάχθηκαν στην απόφαση 181 που προέβλεπε την ίδρυση του Ισραήλ με βάση το σχέδιο διαχωρισμού της υπό Βρετανική εντολή Παλαιστίνης – μοναδική εκ των Ευρωπαϊκών χωρών και παρά την θετική ψήφο Ηνωμένων Πολιτειών και Σοβιετικής Ένωσης.

Δύο χρόνια αργότερα, κατά την ψηφοφορία της 11ης Μαΐου 1949 στον ΟΗΕ για την αποδοχή του Ισραήλ ως κράτους μέλους του Οργανισμού, η Ελλάδα επιλέγει την αποχή.

Και τούτο παρότι είχε αναγνωρίσει, τουλάχιστον de facto, το Ισραήλ δύο περίπου μήνες πριν, στις 18 Μαρτίου του 1949. Αξίζει, ίσως να σημειωθεί ήδη από το σημείο αυτό, αν και θα επανέλθουμε, ότι η αναγνώριση αυτή για την οποία μιλήσαμε ήταν μόνο de facto (αναγνώριση, δηλαδή, του γεγονότος, κι μόνον αυτού, ότι υπήρχε ισραηλινή κυβέρνηση η οποία ασκούσε εξουσία εντός ορισμένου γεωγραφικού εδάφους. Με την de facto αναγνώριση δεν αναγνωρίζεται η νομιμότητα της εν λόγω κυβέρνησης). Η de jure αναγνώριση (που είναι ισχυρότερη, πέραν πάσης αμφιβολίας, και συνιστά την επίσημη αναγνώριση της νομιμότητας άσκησης εξουσίας από μία κυβέρνηση) έλαβε χώρα εκ μέρους της Ελλάδας μόνον το 1990.

Το 1949, λοιπόν, η Ελλάδα αντιμετωπίζει το Ισραήλ με παγερή αδιαφορία, οι διακρατικές διπλωματικές σχέσεις είναι και παραμένουν για πολλά χρόνια υποβαθμισμένες, ενώ η Ελλάδα διατηρεί έναν σαφή και μονομερή φιλοαραβικό προσανατολισμό.

Η ελληνική διπλωματία επικαλείται την προστασία των ελληνικών κοινοτήτων στις αραβικές χώρες, κυρίως στην Αίγυπτο, αλλά και στη Συρία και στον Λίβανο. Η Αίγυπτος του Νάσσερ και ο φόβος των διωγμών των Ελλήνων αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα. Στην Αίγυπτο, από τα 170.000 περίπου μέλη της άλλοτε ανθούσας ελληνικής κοινότητας, δεν είχαν απομείνει μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960 παρά μόνον 18.000. Από την άλλη, παράγοντες της εκκλησίας προέτασσαν την παρουσία των Πατριαρχείων στην Αντιόχεια, την Αλεξάνδρεια και στην Ιερουσαλήμ, που τότε ήταν υπό Ιορδανική κυριαρχία, και είναι πιθανόν να επηρέασαν σε έναν βαθμό τις ελληνο-ισραηλινές σχέσεις.

Οικονομικοί παράγοντες με ισχυρά συμφέροντα στη Σαουδική Αραβία, στο Ιράκ στη Λιβύη και αλλού επιχειρώντας να διασφαλίσουν την εύνοια των καθεστώτων που ανέθεταν έργα κυρίως σε Ελληνικές τεχνικές εταιρείες, απέτρεπαν κάθε προσέγγιση με το Ισραήλ, προφασιζόμενοι ταυτόχρονα την ροή Αραβικού πετρελαίου προς την Ελλάδα σε χαμηλές τιμές.

Κατά τη διάρκεια της επταετίας, οι Αμερικανοί είχαν την δύναμη να επιβάλλουν στο καθεστώς την αναγνώριση του Ισραήλ. Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μπαρ Ιλάν, Αμικάμ Ναχμάνι αποκαλύπτει ότι οι ίδιοι οι Ισραηλινοί δεν επιθυμούσαν και δεν επεδίωκαν την αναγνώριση κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, γιατί δεν επιθυμούσαν κανενός είδους συνεργασία με το δικτατορικό καθεστώς.

Οφείλω να τονίσω ότι μέχρι το 1981, υπήρχε διακομματική συναίνεση στη μη αναγνώριση του Ισραήλ από την Ελλάδα. Και μάλιστα παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ ουδέποτε αναγνώρισε το Τουρκοκυπριακό μόρφωμα ως ανεξάρτητο κράτος, σε αντίθεση με την πλειοψηφία των Αραβικών κρατών και της Ισλαμικής Διάσκεψης, κι ετούτο παρά τις στενές τουρκο-ισραηλινές σχέσεις.

Από την άλλη μεριά, την ίδια περίοδο, η ελληνική μουσική κυριαρχεί στα ραδιοκασετόφωνα σε ολόκληρο το Ισραήλ. Ο Καζαντζίδης, ο Νταλάρας και η Μαρινέλλα κλέβουν τις καρδιές των Ισραηλινών που αρχίζουν να γνωρίζουν την Ελλάδα. Ενώ, το 1953 το Ισραηλινό ναυτικό σπεύδει και προσφέρει βοήθεια στους σεισμοπλήκτους της Κεφαλονιάς.

Ο πόλεμος των έξι ημερών, η μεγάλη ανατροπή στον πόλεμο του Γιόμ Κιπούρ και η επιχείρηση απελευθέρωσης των ομήρων στο Έντεμπε της Ουγκάντας, γίνονται θέματα προς διδασκαλία στις στρατιωτικές σχολές στην Ελλάδα.

Το 1981, και αφού η Αίγυπτος υπογράφει συμφωνία ειρήνης με το Ισραήλ, ο Ανδρέας Παπανδρέου ως Πρωθυπουργός καλεί τον πρώτο ξένο ηγέτη να επισκεφθεί την Αθήνα.

Υποδέχεται τον Γιάσερ Αραφάτ!

Τον επικεφαλής μιας οργάνωσης που στο καταστατικό της περιελάμβανε άρθρο που προέβλεπε ως στόχο τη καταστροφή του Ισραήλ. Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται ειρωνικά ως η δεύτερη (μετά την Αίγυπτο) αραβική χώρα με την οποία το Ισραήλ δεν βρίσκεται σε καθεστώς πολέμου. Επαναστατικά κινήματα όπως του Γκαμάλ Νάσερ και του Μοαμάρ Καντάφι όπως και τα κόμματα Μπάαθ του Σαντάμ Χουσεϊν στο Ιράκ και του Ασσάντ στη Συρία καθίστανται και προβάλλονται ως ειδυλλιακά συστήματα δημοκρατίας ενώ ταυτόχρονα δαιμονοποιείται το κράτος του Ισραήλ. Ο πρώτος πόλεμος του Λιβάνου ξεσπά, ο Ανδρέας Παπανδρέου συγκρίνει τον Ισραηλινό στρατό με τους Ναζί, ενώ η Μαργαρίτα Παπανδρέου πρωτοστατεί στις διαδηλώσεις έξω από την Ισραηλινή πρεσβεία στην Αθήνα. Οι Παλαιστίνιοι εκδιώκονται από την Λιβανική κυβέρνηση, ο Γιασέρ Αραφάτ και η ηγεσία της PLO με εκατοντάδες στελέχη φιλοξενούνται στην Αθήνα και ετοιμάζουν τα πλοία της επιστροφής στη Παλαιστίνη. Μόνο που αντί να φθάσουν στο Ισραήλ, αναχώρησαν για την Τυνησία.

Το 1987, ο Κάρολος Παπούλιας είναι ο πρώτος Έλληνας υπουργός Εξωτερικών που επισκέπτεται το Ισραήλ, με σχέδιο την de jure αναγνώριση του Ισραήλ. Το ξέσπασμα της πρώτης Ιντιφάντα, είναι η νέα αφορμή για να ανασταλεί η ντε γιούρε αναγνώριση του Εβραϊκού κράτους. Την ίδια περίοδο, ο Σιμόν Πέρες είναι ο πρώτος Ισραηλινός υπουργός εξωτερικών που επισκέπτεται την Ελλάδα. Τι σύμπτωση! Και οι δύο σήμερα κατέχουν τα ανώτατα αξιώματα των χωρών τους.

Η Αναγνώριση

Η αναγνώριση έμελλε, όμως, να περιμένει άλλα τρία χρόνια.

Στις 21 Μαΐου 1990, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ως Πρωθυπουργός της Ελλάδος, αναγνωρίζει επίσημα το κράτος του Ισραήλ, 42 χρόνια μετά την ίδρυσή του, και ξεκινούν οι πρώτες προσπάθειες προσέγγισης και συνεργασίας.

Ο αείμνηστος Γιάννος Κρανιδιώτης, στις διάφορες θητείες του ως υφυπουργός εξωτερικών από το 1993 έως το 1999, οργανώνει στην Αθήνα μυστικές αλλά και δημόσιες συναντήσεις Ισραηλινών και Παλαιστινίων αξιωματούχων, και αναδεικνύει την Ελλάδα ως μια χώρα που μπορεί να παίξει εποικοδομητικό ρόλο στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.

* Ο Γιώργος Παπανδρέου και η Ντόρα Μπακογιάννη, ως υπουργοί Εξωτερικών ενθαρρύνουν τη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών στους τομείς της άμυνας, της ασφάλειας, του εμπορίου, της έρευνας και της τεχνολογίας.

* Το 1999 Ισραηλινοί διασώστες μετέχουν στην επιχείρηση απεγκλωβισμού από τα ερείπια του φονικού σεισμού της Πάρνηθας.

* Αμος Οζ, Α. Β Γιοσούα και Ντέϊβιντ Γκρόσμαν επισκέπτονται την Ελλάδα, παρουσιάζουν τα βιβλία τους και οι Έλληνες γνωρίζουν την Ισραηλινή λογοτεχνία.

* Το 2008 Ισραηλινά πυροσβεστικά αεροπλάνα μετέχουν στη δύναμη κατάσβεσης της μεγάλης πυρκαγιάς της Πελοποννήσου ενώ δυο χρόνια αργότερα αντίστοιχη Ελληνική δύναμη μετέχει στη κατάσβεση της πυρκαγιάς στο όρος Καρμέλ στη Χάιφα.

* Κυβερνήσεις και πολίτες αναγνωρίζουν την ωφελιμότητα της σύσφιξης των σχέσεων και σφυρηλατούν αυτές τις σχέσεις στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.

Νέα εποχή στις Ελληνο-ισραηλινές σχέσεις

Στις αρχές του 2010, μία συμπτωματική συνάντηση του Έλληνα Πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου με τον Ισραηλινό ομόλογό του Μπενιαμίν Νετανυάου, σε ένα εστιατόριο της Μόσχας, στάθηκε η αφορμή όχι μόνο για να αναδειχθεί η χημεία ανάμεσα στους δύο άνδρες αλλά και για την χάραξη νέας εξωτερικής πολιτικής και διπλωματικών προσανατολισμών στις δύο χώρες. Η άριστη προσωπική σχέση των δύο ηγετών προμήνυε την επιτυχή έκβαση των συνομιλιών για την επίτευξη στρατηγικής συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα και σε όλους σχεδόν τους τομείς.

Τον Αύγουστο του 2010, και μετά τη δραματική επιδείνωση των σχέσεων με τη Τουρκία, ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός πραγματοποιεί επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα, σηματοδοτώντας την σαφή επιλογή του Ισραήλ να δημιουργήσει νέες συμμαχίες στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ σχεδόν ένα μήνα αργότερα ο Έλληνας Πρωθυπουργός ανταποδίδει την επίσκεψη.

Η ελληνική κοινή γνώμη παρατηρεί με προσοχή τις Ισραηλινές πρωτοβουλίες σε ανθρωπιστικό επίπεδο όπως εκδηλώθηκε όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στη μακρινή Αϊτή, στην Ιαπωνία ακόμη και σε αυτή την τόσο εχθρική Τουρκία. Ο Ελληνικός τύπος στην πλειονότητα του υποδέχεται θετικά τις διαγραφόμενες προοπτικές συνεργασίας με το Ισραήλ.

Το αμερικανικό State Department αλλά και το Εβραϊκό λόμπι στις Ηνωμένες Πολιτείες ενθαρρύνουν τη συνεργασία Ελλάδας – Ισραήλ και ηγέτες τριών Αμερικανο-εβραϊκών οργανώσεων επισκέπτονται την Αθήνα και εκφράζουν την συμπαράστασή τους στην Ελληνική προσπάθεια οικονομικής εξυγίανσης.

Ελλάδα / Κύπρος / Ισραήλ

Την ίδια περίοδο συνάπτονται στρατηγικής σημασίας συμφωνίες μεταξύ του Ισραήλ και της Κύπρου.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Χιούστον Μιχάλης Οικονομίδης ειδικός σε θέματα φυσικού αερίου σε συνέντευξη του στην Κυπριακή Τηλεόραση τόνισε ότι στο υπέδαφος της Κυπριακής ΑΟΖ υπάρχουν αποθέματα πετρελαίου που υπολογίζονται στα 3,7 δις βαρέλια τα οποία μπορούν να αποφέρουν στην οικονομία της νήσου εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια. Η αναμενόμενη δε ποσότητα φυσικού αερίου στο οικόπεδο 12 κυμαίνεται από 3 έως 9 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια με τα τρία τρις να αποτελούν το κατώτατο όριο.

Ο καθηγητής πολιτικής οικονομίας Θεόδωρος Καρυώτης σε συνέντευξη του στο κόσμο του επενδυτή στις 28/11/2011 αναφέρει χαρακτηριστικά ότι
«Ήδη, διαφαίνεται ότι οι Τούρκοι φοβούνται να προκαλέσουν ανοικτά την ΑΟΖ της Κύπρου και βέβαια δεν υπάρχει περίπτωση να ενοχλήσουν την πλατφόρμα «Όμηρος» της εταιρείας Noble Energy στο οικόπεδο «Αφροδίτη» της Κυπριακής ΑΟΖ. Η πλατφόρμα αυτή φέρει 4 σημαίες. Την Κυπριακή, την Ισραηλινή, της ΕΕ και των ΗΠΑ. Μια παρόμοια κατάσταση μπορεί να δημιουργηθεί με πλατφόρμες που θα κάνουν έρευνες μέσα σε μια μελλοντική Ελληνική ΑΟΖ».

Κτίζεται λοιπόν ένας άξονας Ισραήλ / Κύπρος / Ελλάδα, ιδιαιτέρου στρατηγικού ενδιαφέροντος για το ίδιο το Ισραήλ.

ΠΗΓΗ

#Ελλάδα   #Ισραήλ   #Κύπρος   #Συνεργασία   #ΚΙΣ