Η μοιραία 6ετία και η δημοσιονομική κραιπάλη

Tου Κώστα Καλλίτση : 

Η δημόσια συζήτηση για το πρόσφατο παρελθόν είναι πολύτιμη όταν γίνεται με στόχο να οξύνει και να βαθύνει την αυτογνωσία μας, για να κατανοήσουμε πώς φτάσαμε στην πιο παρατεταμένη και βαθιά κρίση που έχει γνωρίσει μια χώρα σε συνθήκες ειρήνης και να αποφύγουμε την επανάληψη των ίδιων λαθών. Ένα τέτοιο θέμα είναι τα «πώς», τα «πότε» και τα «γιατί» της μεγάλης κρίσης.

Μπήκαμε σε κρίση εξαιτίας μιας συνωμοσίας, ενός λάθους ή μιας διαχειριστικής ανεπάρκειας της τελευταίας στιγμής; Όχι, βέβαια. Η χώρα είχε βάλει ρότα συνάντησης με τη χρεοκοπία πολύ πριν. Τον Δεκέμβριο του 2008, η «Κ» αποκάλυπτε ότι η ΕΚΤ, απαντώντας σε ερώτημα της ανήσυχης Κομισιόν, διευκρίνιζε ότι αν μια χώρα της Ευρωζώνης χρεοκοπήσει, δεν υπάρχει παρά μόνο ένας δρόμος: Να προσφύγει στο ΔΝΤ. Η «ύποπτη» χώρα –γράφαμε– ήταν η Ελλάδα. Γι’ αυτήν ανησυχούσε όλη η Ευρώπη.

Όταν η Ευρώπη ετοιμαζόταν να αντιμετωπίσει την κρίση, η Ελλάδα είχε επιδοθεί σε πρωτοφανές δημοσιονομικό ξεχείλωμα. Λίγοι αριθμοί: Την 6ετία 2004-2009, οι κρατικές δαπάνες (χωρίς τους τόκους) αυξήθηκαν 50%, ενώ η μέση αύξηση στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν 22%. Ειδικά οι καταναλωτικές δαπάνες του ελληνικού κράτους (που αντιπροσώπευαν το 70% των συνολικών δαπανών του) αυξήθηκαν 41%, ενώ η μέση ευρωπαϊκή αύξησή τους συγκρατήθηκε στο 20%. Και στο ελληνικό δημόσιο χρέος προστέθηκαν 116 δισ. ευρώ, με συνέπεια να αυξηθεί 63% (από τα 183 εκτινάχτηκε στα 300 δισ. ευρώ), ενώ στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη αυξήθηκε 33% μόνο. Η Ελλάδα είχε τεθεί σε τροχιά αντίστροφη από όλη την άλλη Ευρώπη.

Μετά το 2006, η τότε «άσ’ το-για-αργότερα-κυβέρνηση», επιδόθηκε σε πολιτική δημοσιονομικής κραιπάλης, που κορυφώθηκε το 2009. Αυτή αποτυπώθηκε και στην ετήσια έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου: Το 2009, σύμφωνα με αυτή την έκθεση, σημειώθηκε υστέρηση των κρατικών εσόδων 12,8 δισ. ευρώ, υπέρβαση δαπανών κατά 47 δισ. ευρώ και υπέρβαση του κρατικού δανεισμού κατά 66 δισ. ευρώ – ήτοι 50% πάνω από τις αρχικές προβλέψεις. Όταν η Ευρώπη πάλευε, η ελληνική κυβέρνηση πυροδοτούσε τον απόλυτο δημοσιονομικό εκτροχιασμό, φούσκωνε το έλλειμμα 3 δισ. κάθε μήνα – και απέκρυπτε τα στοιχεία.

Τον Σεπτέμβριο 2009, η τότε διοίκηση της Τράπεζας της Ελλάδος μάς δήλωσε (και το δημοσίευσε η «Καθημερινή») ότι το έλλειμμα θα είναι περί το 12,5% στα τέλη του έτους, χωρίς καν να γίνει οποιαδήποτε απρόβλεπτη δαπάνη. Και ο κ. Γ. Προβόπουλος, τον επόμενο μήνα, αμέσως μετά τις εκλογές, δήλωσε επίσημα ότι στο 9μηνο το έλλειμμα ήδη ήταν 10% (όταν η τότε κυβέρνηση ενημέρωνε τη Eurostat ότι δεν θα ξεπεράσει το 6% έως το τέλος έτους...) και ότι αυτό «δυστυχώς, θα αγγίξει, αν δεν ξεπεράσει, τα επίπεδα του 12%» μέχρι τα τέλη του έτους. Αυτά είναι πασίγνωστα.

Η μοιραία 6ετία σημάδεψε την πορεία της χώρας. Τα όσα δραματικά συνέβησαν στη διάρκειά της, ήταν τα τελευταία μαζικά εκφυλιστικά φαινόμενα ενός παρασιτικού μοντέλου που, εδώ και πολλά χρόνια, έπαιζε την έσχατη παράταση.

Όλα αυτά έχει νόημα να τα συζητεί κανείς προκειμένου να αντλούνται συμπεράσματα και διδάγματα, ώστε με τρόπο ασφαλή και σταθερό να δικαιωθούν οι μεγάλες θυσίες του ελληνικού λαού – αυτή η δικαίωση είναι το σημαντικό, κάθε άλλη δεν είναι παρά προσωπικό θέμα. Κι αυτή η δικαίωση δεν είναι δεδομένη. Γιατί ελλοχεύει ο κίνδυνος το πολιτικό σύστημα να γλιστρήσει πάλι στη λογική του χθες, προς την οποία, άλλωστε, ρέπει. Αρκεί να παρακολουθήσει κανείς τις κομματικές αντιπαραθέσεις και, ειδικά, τις παράδοξες ερμηνείες των αιτιών της κρίσης, για να διαπιστώσει την ύπαρξη αυτού του κινδύνου.

Αν, παράδειγμα, δεχθούμε ότι η φαυλότητα της 6ετίας 2004-2009 δεν έπαιξε ρόλο, ότι η δημοσιονομική κραιπάλη δεν ευθύνεται για την κρίση, αν καταλήξουμε ότι η κρίση ήταν το αποτέλεσμα μιας συνωμοσίας ή κάποιων διαχειριστικών λαθών που έγιναν από τα τέλη του 2009 έως την άνοιξη του 2010, τότε έχουμε βγάλει το λάθος συμπέρασμα και οδεύουμε σε επικίνδυνο δρόμο με βαριά αρνητικές επιπτώσεις. Γιατί, όπως έχει ειπωθεί, η Ιστορία δεν διδάσκει. Σε τιμωρεί επειδή δεν έμαθες...

kathimerini.gr