Τύμβος Καστά : Κρύβει μνημείο, κρύπτη ή και κάτι άλλο;

Του Θεόδωρου Σπανέλη | 

Συμπεράσματα από την παρουσίαση των γεωφυσικών μεθόδων που παρουσίασε ο καθηγητής Γρηγόρης Τσόκας για τον εντοπισμό αρχαιοτήτων στην Θεσσαλονίκη.

Μια επανάληψη των ήδη γνωστών ανακοινώσεων του καθηγητή γεωφυσικής του ΑΠΘ Γρηγόρη Τσόκα, ήταν αρκετή για ν’ αναζωπυρώσει το ενδιαφέρον για το τι άλλο κρύβει ο Τύμβος Καστά. Κι ενώ δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη από την ανασκαφική ομάδα η μελέτη του γνωστού από την ανασκαφή του 2014 υλικού, όλοι προσδοκούν νέες ανακοινώσεις.

Μια λάθος ερμηνεία των όσων είπε την Τετάρτη το βράδυ στην αίθουσα του Μεγάρου Μουσικής, σε εκδήλωση του Ανοιχτού Πανεπιστημίου, ο κ. Τσόκας, οδήγησε στο να «κυκλοφορήσει» ευρέως – προς χαρά όλων των φίλων της Αμφίπολης – για εντοπισμό και δεύτερου μνημείου! Τι πραγματικά είπε όμως ο κ. Τσόκας; Μήπως αυτά που δεν είπε, αλλά άφησε να εννοηθούν είναι αυτά που κρύβουν την επόμενη μεγάλη είδηση για την Αμφίπολη, ας δούμε τα απέφερε η μελέτη των δεδομένων.

Τρία σημεία ενδιαφέροντος

Στην ομιλία του ο κ. Τσόκας, ως κύριο θέμα ανέπτυξε τις δυνατότητες και τις μεθόδους που χρησιμοποιεί η γεωφυσική επιστήμη για να εντοπίζει αρχαιότητες. Κάποιες από αυτές ήδη έχουν εφαρμοστεί στην γεωφυσική διερεύνηση του Τύμβου Καστά, αλλά ορισμένες εξ αυτών που είναι απόλυτα εξειδικευμένες μάλλον θα εφαρμοστούν, μόλις ξεκινήσει και πάλι η έρευνα, εκτός και αν έχουν χρησιμοποιηθεί αλλά δεν έχουν ανακοινωθεί αποτελέσματα.

Ας σταθούμε όμως για αρχή στα τρία σημεία που υπέδειξε ο κ. Τσόκα, τα οποία χρειάζεται να ανασκαφτούν για να αποδειχθεί αν όντως πρόκειται για ανθρωπογενείς δομές ή είναι ένα παραπλανητικό για τα όργανα μέτρησης παιχνίδι της φύσης.

Η γεωφυσική καταγραφή στην οποία φαίνεται ο αναληματικός τοίχος μπροστά από το μνημείο καθώς και μια δεύτερη δομή.

1. Το πρώτο σημείο είναι αυτό που εντοπίζεται περίπου απέναντι από την είσοδο του ήδη γνωστού μνημείο με τις δύο σφίγγες στην είσοδο. Στο σημείο αυτό υπάρχει σήμερα ένας αμυγδαλεώνας και ήδη από τον περασμένο Μάρτιο στο ΑΕΜΘ, ο κ. Τσόκας είχε ανακοινώσει ότι υπάρχουν δύο ενδιαφέρουσες δομές. Με την επιφύλαξη πάντα ότι μόνο η αρχαιολογική ανασκαφή μπορεί να δώσει ακριβείς στοιχεία για την φύση αυτών των δομών. Ωστόσο, την περασμένη Τετάρτη, παρουσιάζοντας το τρισδιάστατο γράφημα της συγκριμένης μέτρησης, αποκάλυψε ότι είναι πολύ πιθανό, αυτό που στην αποτύπωση εμφανίζεται σαν ημικύκλιο να είναι αναλημματικός τοίχος!!!

Για να βοηθήσουμε λίγο να σημειώσουμε ότι «αναλημματικός τοίχος (ανάλημμα): Τοίχος που συγκρατεί συσσώρευση χώματος για τη δημιουργία υπερυψωμένου τεχνητού πλατώματος (ανδήρου)».

Αν αποδειχθεί από την ανασκαφή ότι υπάρχει αναλημματικός τοίχος, ίσως να ήταν μέρος της διευθέτησης για την υψομετρική εξομάλυνση του εδάφους με σκοπό την δημιουργία ενός πλατώματος μπροστά στο μνημείο, στο οποίο ίσως να τελούσαν οι αρχαίοι Αμφιπολίτες κάποιες τελετές και από εκεί να είχαν πρόσβαση στο μνημείο. Μάλιστα αν από την ανασκαφή αποδειχθεί και η ύπαρξη δεύτερης δομής στο κέντρο του πλατώματος, όπως φαίνεται στην μελέτη ίσως αυτό να έχει να κάνει με ένα μικρό ναό ή χώρο τελετών και θυσιών.

Η αξία του συγκεκριμένου ευρήματος, είναι ιδιαίτερα μεγάλη καθώς είναι μια πρώτη εικόνα για το πώς θα μπορούσε να ήταν κατά την αρχαιότητα ο περιβάλλον χώρος του μνημείου!!! Εδώ να προσθέσουμε ότι στην διάθεση της ανασκαφικής ομάδας υπάρχουν και άλλα στοιχεία για τον περιβάλλοντα χώρο και ευελπιστούμε σύντομα να παρουσιαστούν.

2. Τα άλλα δύο σημεία που υπέδειξε η μελέτη του κ. Τσόκα, βρίσκονται εντός του περιβόλου του Τύμβου. Το ένα εξ αυτών είναι γνωστό από τον Ιανουάριο του 2015 και είναι άξιο απορίας του τι μπορεί να κρύβει η γεωλογική ανωμαλία που εντοπίστηκε λίγα μέτρα πιο δυτικά από το γνωστό μνημείο. Να είναι ένα ακόμη ταφικό μνημείο; Αν είναι ένα οικοδόμημα, οι διαστάσεις του οποίου θα πρέπει να είναι πολύ μικρότερες από το 25 μέτρων μνημείο που έχει βρεθεί. Δεν θα ήταν έκπληξη αν όντως η αρχαιολογική σκαπάνη αναδείξει ένα οικοδόμημα που έχει διαστάσεις 3 επί 3 μέτρα!!! Θα μπορούσε να είναι και ένας μικρός τάφος, μήπως όμως είναι άλλη η χρήση του;

Σύμφωνα με το σενάριο που έχει παρουσιάσει η ανασκαφική ομάδα για το σφράγισμα του ταφικού μνημείου, αυτό έγινε από τους τελευταίους μακεδόνες βασιλιάδες, με επικρατέστερο τον Περσέα, αφού πρώτα το «σκούπισαν» από τα κτερίσματα και άλλα πολύτιμα αντικείμενα. Είναι γεγονός ότι εντός του νεκρικού θαλάμου δεν βρέθηκε σχεδόν τίποτα, όχι μόνο από πολύτιμα αντικείμενα αλλά ούτε και από τα υπόλοιπα που συνοδεύουν ένα νεκρό. Επίσης δεν έχει βρεθεί ακόμη ούτε το ένα από τα δύο κεφάλια της Σφίγγας, αυτό που κοιτούσε προς το εσωτερικό του μνημείου. Μήπως λοιπόν όλα αυτά έχουν συγκεντρωθεί σε κάποια κρύπτη εντός ή πέριξ του μνημείου;

Σε κάθε περίπτωση η ανασκαφική ομάδα αναζητεί αυτό το χώρο και στο παρελθόν έχουν γίνει και οι σχετικές δηλώσεις. Να θυμίσουμε μόνο τις δηλώσεις του ιταλού αρχαιολόγου Αντόνιο Κόρσο στο «Χ» περί ύπαρξης δύο ακόμη χώρων, εντός του Τύμβου (Αποκαλυπτική συνέντευξη του Antonio Corso για ανασκαφή Αμφίπολης: ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΔΥΟ ΑΚΟΜΗ ΘΑΛΑΜΟΙ ΣΤΟ ΛΟΦΟ ΚΑΣΤΑ ΠΟΥ ΚΡΥΒΟΥΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ)

Από τον Τύμβο στην κρύπτη της Παγόδας

Το καινούργιο στοιχείο είναι ότι, στην προχθεσινή ομιλία του ο κ. Τσόκας παρουσίασε δύο εξειδικευμένες μεθόδους γεωφυσικής έρευνας. Η μεν πρώτη αναπτύχθηκε από έναν Κορέατη γεωφυσικό επιστήμονα, ο οποίος είναι συνεργάτης του ΑΠΘ και ο οποίος ανέπτυξε μια μέθοδο γεωφυσικής για τον εντοπισμό μιας κρύπτης σε ένα κτήριο.

Παρουσιάστηκε δε ως παράδειγμα για το πόσο αποτελεσματική είναι αυτή η μέθοδος στον εντοπισμό μιας κρύπτης σε παγόδα! Συγκεκριμένα σε μια αρχαία παγόδα, εντοπίστηκαν με την συγκεκριμένη γεωφυσική μέθοδο οι στάχτες του νεκρού κτήτορα του ναού, κτερίσματα και άλλα αντικείμενα, πολύτιμα για την ιστορική έρευνα.

Οι θησαυροί που υπήρχαν στην κρύπτη της παγόδας και εντοπίστηκαν με γεωφυσική μέθοδο.

Από τον Τύμβο στο Ευπαλίνειο όρυγμα

Η δεύτερη εξειδικευμένη μέθοδος που παρουσίασε ο κ. Τσόκας,  εφαρμόστηκε από τον ίδιο στο Ευπαλίνειο όρυγμα στη Σάμο, με σκοπό να γίνει η καταγραφή του τι υπήρχε πίσω από την επένδυση του ορύγματος ώστε να εντοπιστούν τα σημεία που προκαλούσαν υγρασία. Αυτή η μέθοδος του επέτρεψε να καταγράψουν επακριβώς την γεωλογική εικόνα που υπάρχει πίσω από τα τοιχώματα.

Η αποτύπωση της γεωλογικής δομής πίσω από την επένδυση του Ευπαλίνειου ορύγματος.

Είναι άξιο απορίας γιατί αυτές οι δύο μέθοδοι δεν έχουν εφαρμοστεί στην περίπτωση του Τύμβου Καστά; Εκτός και αν εφαρμόστηκαν και δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμη τα αποτελέσματα!!! Σε κάθε περίπτωση, προσφέρουν την δυνατότητα του σκαναρίσματος του συνόλου του περιβόλου, από την εμφανή πλευρά του, αλλά και εσωτερικά του μνημείου.

Αν λάβουμε υπόψιν ότι το μνημείο έχει δεχθεί τουλάχιστον τρείς διαφορετικές οικοδομικές επεμβάσεις, ίσως ένας σκανάρισμα των εσωτερικών τοίχων και της σκάλας καθόδου, να δώσουν στοιχεία για την αρχική μορφή του ή για ύπαρξη κρύπτης. Να θυμίσουμε ότι στο παρελθόν είχαν ειπωθεί πάρα πολλά ενδεχόμενα για ύπαρξη κρύπτης σε διάφορα σημεία του μνημείου, τα οποία δεν είναι ώρα να τα αναφέρουμε, καθώς αυτό είναι θέμα του κ. Τσόκα αν έχει διεξάγει σχετική έρευνα.

Αν και η δική μας πληροφόρηση είναι ότι ο Κορεάτης επιστήμονας επισκέφτηκε τον Τύμβο Καστά στην Αμφίπολη και έκανε μετρήσεις!!!

3. Το τρίτο σημείο που εντοπίζει ο κ. Τσόκας, είναι επίσης γνωστό και έχει ανακοινωθεί στο συνέδριο του ΑΕΜΘ τον περασμένο Μάρτιο στην Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για μια αρχαία χαράδρα που εντοπίστηκε στην ανατολική πλευρά του Τύμβου Καστά και έχει φορά από την περιφέρεια του Τύμβου προς το κέντρο και η οποία καλύφθηκε με χώμα κατά την κατασκευή του Τύμβου.

Η επιμονή του κ. Τσόκα να τονίζει σε κάθε ευκαιρία την ανάγκη ανασκαφικής τομής, ίσως να υποκρύπτει ένα αυξημένο ενδιαφέρον ή καλύτερα την προσδοκία ότι μπορεί να σχετίζεται με μια είσοδο σε κάποιο υπόγειο χώρο που βρίσκεται κάτω από το βάθρο του Λέοντα. Ενδεχομένως θα μπορούσε επίσης να ήταν ένας αρχαίος χώρος λατρείας σε μια σπηλαίωση που καταχώθηκε στην συνέχεια, όπως έγινε και με τους χώρους ταφής στην κορυφή του Τύμβου.

Δεν θα ήταν έκπληξη αν η ανασκαφική τομή αποκαλύψει το πρώτο μνημείο που ήταν αφιερωμένο στον Θράκα Βασιλιά Ρήσο ή μια σφραγισμένη είσοδο προς έναν υπόγειο θάλαμο κάτω από το βάθρο του Λέοντα, όπως υπέθετε ο Δημήτριος Λαζαρίδης (Τι αποκαλύπτει συνεργάτης του αείμνηστου Δημήτρη Λαζαρίδη στις ανασκαφές, τι λέει για τις σκέψεις του και τις εικασίες που έκανε για τα κρυμμένα μυστικά του μεγάλου Τύμβου).

#Αμφίπολη #Τύμβος Καστά #xronometro.com #Τσόκας Γρηγόρης